Tregim, nga Bujana Xhindoli
Moderator 
~ULKONJA E BARDHË~
Thuhej se në malin me dritëhije dhe rrëfenja të lashta, prej kohësh nuk bënte dimër i sertë. Ai vit mbahet ende mend nga banorët. Në pyet: "Çfarë ndodhi atë vit" i madh e i vogël do të tregoj fill e për pe, për martesat, ndarjet, lindjet e foshnjave. Dimri atë vit filloi brenda një dite. Malsorët nxorrën prej thurimave gunat e rënda. Mbi tokë ranë frutat e fundit.
Brenda gjashtëdhjetë minutash dëbora zbardhi tej e anë. Dëgjohej vetëm fërfëllima e erës së thepajave dhe kërcitjet e forta të dyerve në shtëpitë e gurta. Në qoshet e dyerve prej pishe kishte vraga të kuqerremta rrëshire. Nata me dëborë ruan misteret e maleve. Askush s'ka dëshirë të lërë vatrën e ngrohtë, as zjarrin në oxhaku.
Teni nuk sëkëlldisej. I donte ato netë, sfidat, të papriturat dhe aventurat. Netët me dëborë ishin fatsjellëse. Një të enjte në kishë, pasi rregulloi gjithçka pas meshe, u përshëndet me miq e besimtarë, edhe pse të paktë në numër. I ati jo më kot e porosiste se në jetë, tri janë gjërat që kanë më shumë vlerë: vetja, familja dhe miqtë. Kur doli nga kisha filloi të errej. Ishte veshur hollë, me petkat që i ruante vetëm për raste. Nxitoi hapin e gjatë; nga era dukej se dëbora ishte shumë pranë. Kishte ecur rreth shtatë minuta, kur pranë një pishe të lartë arriti të dallonte katër dritëza të vogla. Teksa afrohej dëgjoi rënkimet e një kafshe. Ato herë dukeshin si rënkime qeni e herë si rënkime ujku. Për të kuptuar iu afrua kafshëzës së gjorë. "Mirë një palë sy janë të kafshës, po dy sytë e tjerë, të kujt mund të jenë", mendonte Teni. Bri kafshës së shtrirë, ishte ulur në gjunjë edhe një grua. E tillë dukej nga kurrizi dhe flokët e mbledhur keq. Vajza ktheu kokën kur dëgjoi hapat dhe frymëmarrjen e ngutur të Tenit.
- Ulkonja ka thyer këmbët, tha vajza.
- Tufa e saj shkoi në anën tjetër të malit. Kjo e mjera, kuit nga dhembja.
Teni, u afrua dhe ashtu si vajza u ul edhe ai në gjunjë.
-Mund të ndihmojë unë, foli djali, - por mos na sulmon ulkonja. Kur bie dëborë dhe fryn erë, si kjo tani, këto kafshë vetëm sulmojnë.
-Pa merak, i'a ktheu vajza. - Ulkonja Nea nuk sulmon kënd, kur jam unë pranë saj. Hap sytë ditë të tjera, se po të gjeti vetëm nuk të mbroj dot as unë.
Pas atyre që dëgjoi, Teni mendonte sesi do të ruante veten, nëse ulkonja e bardhë Nea do ta gjente vetëm në ato ditë acari. Ai nxorri nga xhepi shaminë e duarve, e ndau në rripa të hollë dhe me ta fashoi këmbën e majtë të kafshës.
- Mbaruan rripat, foli ai.
- Për këmbën e djathtë do të duhen më shumë rripa.
- Ulkonja paska dy thyerje në këtë këmbë.
- E quajnë Nea, foli vajza.
- Mirë, meqë duhen më shumë rripa, po heq këmishën e brendshme. Ajo është e bollshme, do të dalin shumë rripa, aq sa do të na duhen. Vajza shkopsiti gunën e leshtë, pas saj hoqi një triko të bardhë dhe pas trikos këmishën po me ngjyrë të bardhë. Djali ndjeu aromën e ëmbël të lëkurës së saj. Ajo i lëvizi aq shpejt duart, saqë Teni s'mund të shihte së çfarë rrinte poshtë këmishës. Vajza e veshi përsëri trikon dhe gunën. Ulkonja rënkonte më pak. Të dy i'a kishin lehtësuar dhimbjen e këmbës së majtë. Pasi i'a fashuan edhe këmbën e djathtë ulkonja e bardhë pushoi së rënkuari. Vajza u përshëndet me Tenin dhe mori ulkonjën para krahëve. "Sa e fuqishme qenka?", mendoi ai. Mundi t'a shihte vajzën me ulkonjën në krahë vetëm për ca sekonda. Ajo u zhyt në shtegun poshtë pemëve të larta. Djali shkoi në kullën e tij dhe ndezi zjarrin në vatër. Fjeti pranë oxhakut atë natë. Bëri një gjumë mes dremitjeve dhe ëndrrave të ngatërruara. Pasditen tjetër shkoi përsëri në kish. Aty do të vinin kurora dy të rinjë të fshatit. Kishte ca kohë që në kish nuk bëheshin më martesa. Të rinjtë numëroheshin me gishtat e dorës.
Në fillim të mbrëmjes, kur po kthehej në kullë, në të njëjtin vend dalloi dy drita të vogla. Asgjë tjetër, as rënkime si të një nate më parë, as pëshpëritje. U afrua në vendin ku dukeshin dritat e vogla. Ulkonja e bardhë rrinte në këmbë. Sapo e pa, ai nuk lëvizi, nga frika se mos e sulmonte. Ulkonja u ul mbi dy këmbët e para dhe një kuitje e lehtë u dëgjua. Ai u ul mbi gjunjë, me shpresën për të parë edhe vajzën, si një natë më parë.
Pritën ashtu për pak. Ai priste të shihte vajzën ndërsa ulkonja kuiste lehtë-lehtë. Larg prej aty, sapo ajo pushonte kuitjen e saj, dëgjoheshin kuitje të tjera ujqërish. Kjo ndodhte çdo natë, kur ai pas shërbimeve në kishë, kthehej për në kullë. Njerëzit kur shkonin në kishë flisnin për një ulkonja të bardhë, e cila i sulmonte kur kalonin nga shtegu i shkurtër. Kohë pas kohe ai shteg nuk shkelej nga këmba e askujt. Vetëm Teni kalonte aty. Qëndronte ca çaste me ulkonjën Nea, dëgjonte përshëndetjen e tufës së ujqërve dhe më pas mbyllej në kullën e tij.
Sa herë qëndronte pranë ulkonjës Nea, një aromë e ëmbël përhapej në ajrin e natës. Ajo aromë i kujtonte vajzën me këmishë të bardhë. I lutej Zotit t'a shihte përsëri. Në kishë në raste gëzimi, hidhërimi dhe lutjesh njerëzit tregonin për një ulkonjë të bardhë dhe një vajzë me flokë të gjatë. Vendi ku ato kalonin mbushej me aromë të ëmbël, si aromë qumështi.
