Rajmonda Maleçka - Stublla - Fshati i historisë, arsimit dhe shpirtit të mërguar
Moderator 
STUBLLA - FSHATI I HISTORISË, ARSIMIT DHE SHPIRTIT TË MËRGUAR
Nga Rajmonda Maleçka
Në zemër të komunës së Vitisë, aty ku rrugët e historisë, fesë dhe atdhedashurisë kryqëzohen, ndodhet Stublla – një fshat i vogël në sipërfaqe, por i pamasë në vlera. Në pamje të parë, ai të duket si një vendbanim i qetë, me kodra të buta dhe një klimë që fton për të qëndruar. Por poshtë kësaj qetësie, fshihet një trashëgimi e pasur historike dhe një shpirt kolektiv që ka ditur të mbijetojë me dinjitet nëpër kohë të vështira.
Stublla ka rreth 700 deri në 800 shtëpi dhe një popullsi të regjistruar prej afro 5000 banorësh. Sot, në fshat jetojnë rreth 600 vetë, ndërsa pjesa tjetër ndodhet në mërgatë – në shtete të ndryshme të Evropës, nga Zvicra në Gjermani, nga Austria në Suedi, e deri në kontinentin amerikan. Por largësia fizike nuk e ka zbehur lidhjen me vendlindjen. Përkundrazi – e ka forcuar. Çdo vit, në ditë feste apo gëzimi, Stublla gjallërohet nga zërat e bijve dhe bijave që kthehen për ta prekur sërish tokën e trashëguar.
Në historinë e arsimit shqip në Kosovë, Stublla zë një vend të veçantë: aty u hap shkolla e parë shqipe në kohën e okupimit, kur mësimi në gjuhën amtare ndalohej dhe dija në shqip konsiderohej kërcënim për sundimin. Ishte një akt guximi dhe besimi, një thirrje ndaj të ardhmes. Sot, ajo shkollë është muze dhe dëshmi e gjallë se shqiptarët kanë ditur të mbrojnë gjuhën dhe identitetin me libra në dorë. Në të ruhen libra, dokumente, objekte shkollore – të gjitha dëshmi të një epoke që nuk duhet harruar.
Struktura shoqërore e Stubllës është gjithashtu unike. Fisi Gashi përbën shtyllën e këtij komuniteti, i njohur për traditat e forta dhe ruajtjen me fanatizëm të zakoneve të trashëguara. Por bashkë me të, në Stubllë janë pjesë e gjallë e jetës edhe fiset Kryeziu, Berisha, Krasniqi dhe Ballaban. Kjo përbërje ka ruajtur një ekuilibër të natyrshëm shoqëror dhe ka ndihmuar në kultivimin e një kulture të bashkëjetesës, solidaritetit dhe krenarisë.
Në qendër të jetës shpirtërore të fshatit qëndron Kisha e Shën Jozefit, një monument me vlerë historike e fetare. Është më shumë se një objekt i kultit – është një urë mes brezave, një vend takimi i shpirtit me rrënjët. Në oborrin e saj ndodhet varri i Dom Zef Ramajt, klerik i devotshëm dhe një figurë që ruan lidhje të veçanta me jetën e Nënë Terezës. Besimi dhe arsimi, tek Stublla, kanë ecur gjithmonë bashkë – si dy shtylla që e kanë mbajtur të fortë këtë komunitet në kohë ndryshimesh të mëdha.
.......................................................
Shkolla e Parë Shqipe në Kosovë – Stublla, djepi i dijes dhe guximit
Kjo shkollë, tashmë e shndërruar në muze, ruan ende frymën e ditëve të saj të para. Brenda mureve të saj modestë, 42 nxënës ndoqën mësimet nga 10 mësues shqiptarë, në një kohë kur çdo hap drejt dijes në gjuhën amtare konsiderohej akt rebelimi. Sot, klasat ruajnë strukturën e dikurshme, ndërsa në brendësi ekspozohen dokumente historike, libra të autorëve shqiptarë që janë përdorur në atë kohë, si dhe artefakte të çmuara që flasin për përkushtimin ndaj arsimit dhe gjuhës shqipe.
Zgjedhja për ta hapur pikërisht në Stubëll nuk ishte rastësore. Dokumentet tregojnë se ky vend ishte zgjedhur për faktin se regjioni nuk banohej nga turqit dhe ishte jashtë vëmendjes së Perandorisë Osmane. Kjo u dha nismëtarëve një mundësi për të zhvilluar shkollën me më pak rrezik, por me një ndikim të madh kombëtar.
Shkolla sot është më shumë se një monument historik – ajo është simbol i edukimit si akt i lirisë dhe kujtesë kolektive për brezat e rinj. Ajo dëshmon se dija ka qenë gjithmonë një nga shtyllat e mbijetesës kombëtare dhe se fshati Stubëll nuk është thjesht një vendbanim, por një djep i shpirtit arsimor të shqiptarëve të Kosovës.
.......................................................
Përshëndetje për Stubllën – në fshat dhe në mërgatë
Një përshëndetje e ngrohtë shkon për të gjithë banorët e Stubllës – qoftë ata që ruajnë tokën dhe traditat në vendlindje, qoftë ata që jetojnë larg, në mërgatë. Ju falënderoj për dashurinë dhe përkushtimin tuaj që e mbajnë gjallë këtë vend dhe identitetin e tij.
Stublla është simbol i forcës së bashkimit dhe i dashurisë që nuk njeh distanca. Të gjithë së bashku, si komunitet, mbani gjallë historinë dhe shpresën e një të ardhmeje më të mirë.
.......................................................
Mesazhi i të rinjve të Stubllës: Përgjegjësi, Krenari dhe Shpresë për të Ardhmen
Sot, me sfidat e kohës moderne, ne jemi përgjegjësitë që do të mbajmë gjallë gjuhën, traditat dhe vlerat që na kanë formuar. Nuk është thjesht një detyrë, por një nder i madh që të jemi pjesë e këtij komuniteti. Ne duam të tregojmë që, edhe pse shumë prej nesh jetojnë larg, në mërgatë, lidhja me Stubllën nuk është aspak e thyer. Përkundrazi, ajo është lidhja jonë më e fortë, motivi që na mban të bashkuar edhe kur jemi larg njëri-tjetrit.
Ne besojmë se arsimi është çelësi i çdo përparimi. Për këtë arsye, jemi të përkushtuar të mësojmë, të zhvillojmë veten dhe të sjellim dije të reja që do të kontribuojnë në zhvillimin e vendit tonë. Shkolla e Parë Shqipe në Stubllë është shembulli më i qartë i dëshmisë sonë se arsimi dhe kultura janë themelet mbi të cilat ndërtohet çdo shoqëri e fortë.
Ne duam të ndërtojmë një të ardhme ku brezat e rinj do të kenë mundësi për jetë të mirë, ku do të mund të zgjedhin të qëndrojnë apo të kthehen në vendin e tyre, pa u ndjerë të detyruar të largohen. Një vend ku puna, respekti dhe bashkëpunimi do të jenë vlera të përbashkëta.
Ne besojmë në fuqinë e bashkimit – midis fshatit dhe mërgatës, midis brezave të vjetër dhe atyre të rinj. Vetëm duke qëndruar bashkë, duke mbajtur gjallë gjuhën dhe kulturën, mund të sigurojmë që emri i Stubllës të jetojë edhe për shumë breza që vijnë.
Në fund, duam t’i falënderojmë të gjithë ata që punojnë për këtë vend – banorët në fshat, mërgatën, familjet që ruajnë traditat, dhe ata që mbajnë gjallë kujtesën tonë historike. Me punë dhe përkushtim, ne të rinjtë e Stubllës jemi gati të marrim përgjegjësinë për të mbajtur të ndezur flakën e identitetit dhe të ardhmes sonë.
Stublla është më shumë se një vend - është shtëpia jonë, dhe ne do ta mbajmë atë gjithmonë.
