HISTORIA E “TEATRIT SHQIPTAR” (Pjesa -II-)
Moderator 
HISTORIA E “TEATRIT SHQIPTAR”
FILLON ME TEATRIN E JEZUITVE NË SHKODËR
Pjesa e dytë
Thelbin e trupave teatrore në qytetin e Shkodrës e përbënin tre grupe kryesore të drejtuara nga Etërit Jezuitë.
1.Grupi i nxënësve të Kolegjit Saverian
2.Grupi i rrethit Sh. Jozefit
3.Grupi i Oratores se Zemrës së Krishtit (A.S. f. 26)
Më vonë u krijuan grupe të tjera, si ai i Kongregacionit të Zojës Nunciatë, i organizatës Don Bosko, Seminari Papnuer dhe shoqata “L.E.K.A.”
1.Grupi i nxënësve të Kolegjit Saverian
2.Grupi i rrethit Sh. Jozefit
3.Grupi i Oratores se Zemrës së Krishtit (A.S. f. 26)
Më vonë u krijuan grupe të tjera, si ai i Kongregacionit të Zojës Nunciatë, i organizatës Don Bosko, Seminari Papnuer dhe shoqata “L.E.K.A.”
Kronikë e të gjitha shoqërive dhe aktivitet e tyre teatrale:
- Veprimtaria teatrore e nxënësve të “Kolegji Saverian” ku aktivitetin e tij e ka nisur qe ne krijim, në vitin shkollor 1877-1878:
Më 10 shkurt 1909 u shfaq pjesa gaztore “Mësuesi i katundit” ose “Shkolla e Katundit” shkruar nga Anton Xanoni. Po në vitin 1909 shfaqet drama e Silvio Pelikos “Bardhi i Ferdinandit” me përkthim të Shuk Gurakuqit.
Në vitin 1911, nga”Sh. Eustaku” me autor Kolë Thaçin dhe “Tremartirët e Casaresë”
me përkthim të Kolë Thaçit shfaqen në teatër.
Më 2 shkurt 1914 shfaqet drama e Lemoyene-it “Llogoret e mullinjve” të përkthyer nga A. Xanoni. Kjo dramë u rishfaq disa herë që nga viti 1014 deri në vitin 1937.
Më 24 shkurt 1914 shfaqet e para dramë mbi Heroin tonë Kombëtar në Shqipëri “Skëndërbeu”, ne 5 akte, e punuar nga Anton Xanoni. Po kjo dramë, por tashmë e përkthyer nga frëngjishtja nga Gjon Bazhdari, u vu ne skenë, më 27.11.1914, pas së cilës u luajt komedia e shkruar nga Anton Xanoni “Profesor Llapa”.
Më 10.2.1915 u shfaqë komedia “Lejleku në Shkodër” shkruar nga Anton Xanoni
Më 1916 jepet drama me 4 akte “Juli” e përkthyer nga Kolë Mirdita. Po këtë vit jepet drama me 5 akte “Vdekja e Skëndërbeut” me autor Helenau (Kolë Mirdita). Drama e fundit i rishfaq më 17 janar 1917 me rastin e 450 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut me regjizurë të vetë autorit.
Më 1917 u dha premierë komedia me 3 akte “Dy nipat e Kontit Kavur” ose “Dy savojardët” me përkthim Frano Lufin. Po këtë vit jepet drama “Moisi Golemi” në pesë akte shkruar nga Anton Xanoni me regji të Gjon Pantalia. Më 1919 u shfaq premiera “Fernando Kortez”, dramë historike me 4 akte shkruar sipas romanit me të njëjtin titull nga Ndoc Vasia.
Më 10.2.1915 u shfaqë komedia “Lejleku në Shkodër” shkruar nga Anton Xanoni
Më 1916 jepet drama me 4 akte “Juli” e përkthyer nga Kolë Mirdita. Po këtë vit jepet drama me 5 akte “Vdekja e Skëndërbeut” me autor Helenau (Kolë Mirdita). Drama e fundit i rishfaq më 17 janar 1917 me rastin e 450 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut me regjizurë të vetë autorit.
Më 1917 u dha premierë komedia me 3 akte “Dy nipat e Kontit Kavur” ose “Dy savojardët” me përkthim Frano Lufin. Po këtë vit jepet drama “Moisi Golemi” në pesë akte shkruar nga Anton Xanoni me regji të Gjon Pantalia. Më 1919 u shfaq premiera “Fernando Kortez”, dramë historike me 4 akte shkruar sipas romanit me të njëjtin titull nga Ndoc Vasia.
Më 1920 shfaqet nga nxënësit e Kolegjit Saverian, bashke me disa aktorë të shoqërisë “Bogdani” boceti dramatik “Ora e Shqypnis” e drejtuar nga Gjon Pantalia. Po kjo dramë u shfaq në Gjirokastër, Delvinë dhe Sarandë, nga studentë të Gjirokastrës.
Në vitin 1921 nxënësit e kolegjit shfaqën tri komedi të përkthyera nga italishtja dhe të adaptuara shqip: “Fluturoj dysheku” dhe “Batakçiu i rrejtun” punuar nga Ndoc Vasia si dhe “Kudo rafsha mos u vrafsha” të shkruar nga Zef M. Harapi. Po këtë vit, më 2 dhjetor u shfaq komedia në 4 akte “Shkolla e magjarëve”, të përkthyer nga Kolë Plani. Gjatë vitit 1922-1924 nga kolegjialët saverianë u shfaqën edhe këto pjesë teatrore:
“Bilbili” komedi në dy akte e adaptuar nga italishjta me autor Ndoc Vasinë.
Në vitin 1921 nxënësit e kolegjit shfaqën tri komedi të përkthyera nga italishtja dhe të adaptuara shqip: “Fluturoj dysheku” dhe “Batakçiu i rrejtun” punuar nga Ndoc Vasia si dhe “Kudo rafsha mos u vrafsha” të shkruar nga Zef M. Harapi. Po këtë vit, më 2 dhjetor u shfaq komedia në 4 akte “Shkolla e magjarëve”, të përkthyer nga Kolë Plani. Gjatë vitit 1922-1924 nga kolegjialët saverianë u shfaqën edhe këto pjesë teatrore:
“Bilbili” komedi në dy akte e adaptuar nga italishjta me autor Ndoc Vasinë.
“Konte Kavalo”, drama mesjetare e përkthyer nga italishtja prej Cuk Simonit
“Dy gungaçat” komedi me tre akte e Molierit e adoptuar nga Ndoc Vasia.
“Gjoni nga Kale” dramë e përkthyer nga italishtja në 3 akte.
“Isaku” dramë e përkthyer nga italishtja në 3 akte.
“Shjor Puci” melodramë nga Zef Gianini, përkthyer në vargje nga Dom Lazër Shantoja.
“Ciko Pistolja”, komedi me 3 akte e adaptuar nga italishtja.
Gjatë vitit 1925-1928 nxënësit e Kolegjit Saverian dhanë këto shfaqje (të dokumentuara):
“Luigj Gonzaga”, melodramë në 3 akte të shkruar nga poeti ynë kombëtar At Gjergj Fishta.
“Shën Françesku”, dramë në 3 akte nga poeti ynë kombëtar At Gjergj Fishta, botuar më 1912 “Nje familje fatosash” dramë e përkthyer nga italishtja me autor Ndoc Vasia
“Triumfi i kristianizmit”, dramë në tre akte e përkthyer nga italishtja.
“Kostandini i madh” dramë historike e përkthyer nga italishtja.
“Eustaku” dramë nga P. Metastazi, përkthyer lirisht ne vargje nga Kole Thaci
“Shpata e Skënderbeut” ose “Ballaban Pasha” dramë në tre akte shkruar nga Anton Xanoni. Drama pati sukses të jashtëzakonshëm dhe u vu në skenë disa herë me aktorë të ndryshëm jo vetëm me rastin e 15 vjetorit te pavarësisë me 28 nendor1927, por edhe më 1928, 1937, me 1938 dhe më 8.11.1942.
Nxënësit e Kolegjit Saverian për 50 vjet, nga viti 1878 dhe deri në vitin 1928 kanë shfaqur më së 100 pjesë teatrore shqiptare dhe të huaja.
“Dy gungaçat” komedi me tre akte e Molierit e adoptuar nga Ndoc Vasia.
“Gjoni nga Kale” dramë e përkthyer nga italishtja në 3 akte.
“Isaku” dramë e përkthyer nga italishtja në 3 akte.
“Shjor Puci” melodramë nga Zef Gianini, përkthyer në vargje nga Dom Lazër Shantoja.
“Ciko Pistolja”, komedi me 3 akte e adaptuar nga italishtja.
Gjatë vitit 1925-1928 nxënësit e Kolegjit Saverian dhanë këto shfaqje (të dokumentuara):
“Luigj Gonzaga”, melodramë në 3 akte të shkruar nga poeti ynë kombëtar At Gjergj Fishta.
“Shën Françesku”, dramë në 3 akte nga poeti ynë kombëtar At Gjergj Fishta, botuar më 1912 “Nje familje fatosash” dramë e përkthyer nga italishtja me autor Ndoc Vasia
“Triumfi i kristianizmit”, dramë në tre akte e përkthyer nga italishtja.
“Kostandini i madh” dramë historike e përkthyer nga italishtja.
“Eustaku” dramë nga P. Metastazi, përkthyer lirisht ne vargje nga Kole Thaci
“Shpata e Skënderbeut” ose “Ballaban Pasha” dramë në tre akte shkruar nga Anton Xanoni. Drama pati sukses të jashtëzakonshëm dhe u vu në skenë disa herë me aktorë të ndryshëm jo vetëm me rastin e 15 vjetorit te pavarësisë me 28 nendor1927, por edhe më 1928, 1937, me 1938 dhe më 8.11.1942.
Nxënësit e Kolegjit Saverian për 50 vjet, nga viti 1878 dhe deri në vitin 1928 kanë shfaqur më së 100 pjesë teatrore shqiptare dhe të huaja.
Nga viti 1929 deri me 1933, kur dhe u mbyll me urdhëresë të qeverisë mbretërore, u shfaqen këto pjesë:
“Leoni i madh”, dramë në tre akte e përkthyer
“Konti Retimos” dramë mesjetare fiorentine në tre akte e përkthyer nga Henrik Lacaj (1929).
“Skënderbeu dhe mbarimi i tradhtarëve” dramë historike me 5 akte (1930) e përsëritur edhe 3 herë tjera po atë vit.
“Leoni i madh”, dramë në tre akte e përkthyer
“Konti Retimos” dramë mesjetare fiorentine në tre akte e përkthyer nga Henrik Lacaj (1929).
“Skënderbeu dhe mbarimi i tradhtarëve” dramë historike me 5 akte (1930) e përsëritur edhe 3 herë tjera po atë vit.
“Konti i Drishtit” dramë në tre akte nga Kole Dema (15.2.1931)
“Ciko Pistolja” komedi e përpunuar nga Ndoc Vasija në tre akte
“Hija e sir Gjergjit Gleutorn” dramë e përkthyer dhe adaptuar shqip (1933)
“Fluturon dysheku” farse me një akt e përkthyer dhe adaptuar shqip (1933)
Gjatë kësaj periudhe janë shfaqur edhe komeditë:
“Shkarpa e fellanxa”, “Telegrafi 1 prill”, “Veshët ne piru”, “Dy shërbëtorët”, “Xhuxhmaxhuxhet”, “I shpejti dhe i ngadalshmi”.
Me pjesën humoristike “Kontekaciku” u mbyll veprimtaria e Kolegjit Saverian, i cili gjatë 55 vjetëve të jetës së tij vuri në skenë 117 pjesë teatrore.
“Ciko Pistolja” komedi e përpunuar nga Ndoc Vasija në tre akte
“Hija e sir Gjergjit Gleutorn” dramë e përkthyer dhe adaptuar shqip (1933)
“Fluturon dysheku” farse me një akt e përkthyer dhe adaptuar shqip (1933)
Gjatë kësaj periudhe janë shfaqur edhe komeditë:
“Shkarpa e fellanxa”, “Telegrafi 1 prill”, “Veshët ne piru”, “Dy shërbëtorët”, “Xhuxhmaxhuxhet”, “I shpejti dhe i ngadalshmi”.
Me pjesën humoristike “Kontekaciku” u mbyll veprimtaria e Kolegjit Saverian, i cili gjatë 55 vjetëve të jetës së tij vuri në skenë 117 pjesë teatrore.
Nga Fritz RADOVANI
