Bujar Balliu - Tregim
Moderator 
SINTAKSË SILUETASH
Aq shumë njerëz nuk kishte parë në shtëpi. I fejuari, rrezatonte siguri. Vëllai i tij, piktori, buzëqeshte me përzemërsi të tepërt, të panatyrshme.
Përreth, rrëmujë. Vajza ka frikë. E lodhin ndryshimet e menjëhershme. Në portë iu fanit zëri: “Hade me, hade, hade këtu!”
Zotëroi veten. Klithmat e kanë shoqëruar prej lindjes në këtë shtëpi të vjetër. Vëllai më i madh në moshë, po i vogël, i imët si një fëmijë. “Më mirë ndodhej aty dhe të gëzohej siç dinte.”
U ndje fajtore. Vetëm një grimë. E pse duhet t’ia ndiente mungesën? A nuk e pati lodhur e mërzitur? Përditë uronte me gjithë shpirt të mos e gjente në shtëpi.Hodhi sytë rreth e qark. Oborri u mbush me shikimin e tij. S’di të të vështrojë në sy. Nuk ndjek drejtimin e gishtit, kur tregon objektet. Në degët e manit të vjetër varet kolovajza ku Ai kalonte shumë kohë. Do të bënin mirë ta hiqnin. Përse duhet?
“Ky ka zakonet e veta, - mendoi papritur Vajza, sikur t’i fliste nga larg të atit. - Me zor e durojmë ne që e kemi mishin e gjakun tonë, si mund t’i përshtaten të tjerët? Shtëpia ende ka grahmën e Tij.”
Kërkoi sytë e të fejuarit, humbur në bisedë. E vështroi përmes qepallave gjysmë të ulura.
“A do të vij më këtu?”
Të dashurit nuk ia rrëfeu. Ai s’ do të pranonte kurrë kunat me të meta mendore. Pas mëshirës, me siguri do ta braktiste. Të atit ia zuri në gojë pak para ceremonisë së fejesës. Plaku rrinte në karrigen prej xunkthi të ballkonit.
“- Nuk mund ta gjesh kaq të qetë, - i tha vetes.
- E nisim nesër?
- Ti e di! S’jam më i zoti për gjë.
- Qendra e kujdesit e mori përsipër. I pashë vetë mjediset. Financohet nga një shoqatë bamirëse e njohur.
- Edhe me atë gjendje, Ai i ka dhënë vlerë jetës sime.
Plaku shtiu sytë në një pikë të papërcaktuar të oborrit. Vajza u përcoll të mos përlotej.
- Atje do të jetë mirë. Ty do të të marr në Tiranë të jetojmë bashkë, po Atë…”
Po i bëhej zakon të mos ia përmendte emrin. Më mirë kështu, do ta harronte lehtë.
Prej asaj dite të atit iu shuan fjalët. Një gulçimë shfrynte herë pas here si të sillte nga fundi i shkarëzimës ofshamat e fundit të të rrëzuarit. U zvogëlua, dhe, nga ai burrë, s’po ngelej veçse një grusht kocka. Ajo nuk donte ta besonte.
Në sallonin e madh, mbledhur gjithë fisi. Kanë ardhur nga Greqia e Italia për të “celebruar” gëzimin e saj. Pa i parë prej fëmijërisë. Mungonte vetëm Ai. “Nuk mund të bëhej ndryshe, ta marrë e mira!”
Vështroi të atin. I rrëgjuar. Me siguri i ka porositur të mos e zënë në gojë Atë. I erdhi keq. Për kë? Për Atë, për veten apo për babanë?
“Vdiq para se ta marrë perëndia.”
I sëmboi mes shpatullave.
Pas paraqitjes ceremoniale, njeriu që tërhoqi më shumë vëmendje, qe vëllai i të fejuarit: edhe me veshjen: shallin e madh shumëngjyrësh lidhur nën jakën e këmishës, e ka lëshuar mbi pantallona; edhe me profesionin, piktor. E vunë në siklet vështrimet kureshtare. Për një çast i kërceu damari të bëhet fjalaman: t’u shpallet piktor i famshëm, por hoqi dorë. Vendosi të jetë nopran.
Pas pak e harruan. U ndje si kafshë ekzotike që ka zhgënjyer çdo pritshmëri. U tërhoq në kolltukun e cepit.
Fytyra e plakut krye tryezës fshihte dritë të përmbajtur. Balli i gjerë rrinte plot fisnikëri mbi hundën e drejtë, zgjeruar pakëz në flegra: shenjë e moshës. Vetullat e thinjura të bashkuara mbi hundë, mbulonin gjysmën e syve të lëvizshëm. Piktori mendoi ngjyrën e tyre. Vetullngjituri me sy të gjelbër është xheloz. Nuk mund t’ia dallonte nga ajo largësi.
Bëri panoramën piktorike të gjindjes.
Nga këndi, vetëm plakun e shihte në ballor, ndërsa të tjerët në profil. Linjat e tipareve ravijëzohen dukshëm. Nuk duroi. Nxori lapsin. Vijat e sigurta, të holla, skicuan fytyrën rrumbullake, faqet e plota e të bollshme, linjat e rregullta, krelat e rralla, tëmthat fshehur nga drita. Fytyra dridhej nën tisin e delikatesës dhe pafajësisë fëmijërore.
Sytë naivë të plakut e vështronin nga letra në kërkim të diçkaje të pakuptueshme.
“Nostalgji për rininë apo dhimbja e fejesës së vajzës?”
Fytyrëzën në formë dardhe të djaloshit pranë tij, e hodhi në letër pa mundim. Zvogëlim i plakut në moshë e përmasa. Pamja e shpëlarë e burrit në krah të të riut, ndriçohej nga lart poshtë duke i dhënë portretit relieve të kapshme. Muskujt e faqeve nuk dukeshin as të fushkët, as të shëndetshëm, as të plakur. Pa ndalur frymën, përshkoi profilin me vijë të disiplinuar që përfundoi kah figura statike të gjeometrisë reale.
Qëndroi. Modelet mbllaçitnin. Dhe vizatimet.
Tjetri në radhë e tronditi. Burrë pa moshë, me pak flokë. Vija e profilit ndrydhej në ballë, shkurtohej e zgjerohej mbi hundë, rrudhej në buzët e trasha, humbte te goja pa dhëmbë, rëndohej në rrumbullakësinë e shprishur të mjekrës. Maja e veshëve rrëzohej poshtë vetullave, fundi i llapës së tyre ngrihej më lart se flegrat e hundës. Masa mishtore varej mbi mollëzat e kërcyera të faqeve. Një magnet i çuditshëm, diku ka tërhequr e diku ka shkurtuar dimensionet e fytyrës simetrike të plakut krye tavolinës. Trishtimi në shtegun e ballit, i le vendin hijes kafshërore. Parimet e prerjes së artë janë zhubrosur. Delikatesa e linjave të fisit, te pinjolli i fundit, e shprishur. Ka fytyrën e plakut, pasqyruar mbi ujin e trazuar. E vizatoi pa marrë frymë.
Modeli i pestë femër. Hunda kryeneçe mban nën kontroll gazin e buzëve. Fytyra ovale fsheh ndjeshmëri fine. Ngjashmëria me të tjerët e dukshme. Por tiparet ngazëllohen. Rifreskohet sipërfaqja e ballit, vetullat gjallërojnë mbi qerpikët e lëvizshëm.
La lapsin. E fejuara e vëllait përtypet në heshtje. Piktori i vuri re mbi ballë silueta resh. Edhe ajo ngjante me të atin, por më shumë me gruan që me siguri ishte motra e madhe. Asnjëherë nuk e pyeti vëllain për njerëzit e së dashurës. Bile dhe sot erdhi, jo se e quante të domosdoshme, por me dëshirën të mbledhë material për të thumbuar të vëllain.
Doli jashtë. Në oborr ndihej gulçi i lagjes së vjetër, strukur nën pallatet shumkatëshe.U ul në karrigen pranë tavolinës së rrumbullakët, të dyja prej xunkthi.
Vendosi vizatimet mbi tavolinë sipas moshës së modeleve. Midis portretit numër katër, burrit pa moshë dhe atij numër pesë, femrës me tipare shend e verë, greminë. Fijet e ngjashmërisë, trazohen, humbin, gjallërojnë, fshihen. Portretet nuk kanë vijueshmëri. Dikush mungon. Lapsi nuk bindet, bën vija të lakuara, të shkëputura.
Nën kurorën e rëndë të manit përfund oborrit kuisi kolovajza. “Sa e madhe! Ende luan plaku?”
Dëgjohen hapa. Dikush ruhet mos i lagen këmbët nëpër ujin e fshehtë. U vërtit padukshëm oborrit, lëkundi derën e ballkonit. Pas pak e ndjeu brenda kafkës duke shtyrë me bërryl trurin e mërzitur. Fytyra filloi t’i dalë nga mjegulla ngadalë: balli, vetullat e rralla, qerpikët, bebëzat.
Kur lodhej nga drita e bardhë e fletës, mbyllte sytë për ta dalluar më mirë. Fytyra bardhoshe, apatike, buzëqesh me dashamirësi. Piktori kafshoi buzën. Vizatoi, herë duke bërë pika me gishtin e mesit, herë duke i mëshuar lapsit që pengohej nëpër rrudha.
Vajza iu afrua në majat e gishtave. Nguli vështrimin te puna ende e papërfunduar. Kunatit, mbështetur mbi bërryla, i dridheshin supet. Zgjati dorën si i verbër, preku kutinë, e afroi pranë vetes, pa vështruar zgjodhi lapsin. Mbi bardhësinë e kulluar të letrës fytyra e plotë. Shtresa të njëpasnjëshme uji të pistë kulluan përmes vijave vertikale. Piktori fshiu njollat e paqarta. I zënë me damarin e fryrë te tëmthi nga buronte e veçanta e portretit, klithmës së mbytur pas kurrizit, nuk i dha rëndësi.
Ashtu si notari mban frymën në metrat e fundit të garës, u dha formë gojës së lodhur, qepallave të rënduara, syve të zbehtë, hundës, trashur në kurriz me një shtresë të tultë. Sidomos buzëve, fiksuar në habi idiote.
Drejtoi trupin, e shtrëngoi vizatimin me të dyja duart të shtrira përpara. Ndjeu në fytyrë vështrimin e shuar, buzëqeshjen përbuzëse të plakut, kthyer në marrok të padëmshëm. E pse marrok? Ndoshta një i rritur ngecur në moshën e fëmijërisë. “Të gjithë lindim budallenj. Dikush mbetet i tillë gjithë jetën.”
Në gojë ndjeu gromësirën e rakisë. Ktheu kokën… Fytyra e kunatës dridhet pas lotëve. Doçkat e vogla u mblodhën grusht dhe iu lëshuan supeve me ankim.
- Ku e di ti? Ku ia ke parë fytyrën? Ku, ku, kuuu?
Piktori mblodhi supet.
Bujar Balliu
