VËSHTRIM (shqipëroi Angela Kosta)
Moderator 
VËSHTRIM
Serenella Menichetti me vargjet e saj në gjuhën shqipe të përkthyera nga Angela Kosta
Serenella Menichetti prezantohet tek lexuesit me librin e saj të ri: "Gjeometria e fraktaleve"
PËRMBYTJA E ËMBËL E ANIJES NË GLOBIN PAKUFI DHE POEZIA E SERENELLA MENICHETTIT.
Libri i ri i Serenella Menichetti "Gjeometria e fraktaleve" hapet me kopertinën e shkëlqyer të artistes Nicole Pardini dhe me një titull që tashmë jep një tregues të drejtimit të antologjisë: "Gjeometria e fraktaleve", ku pasojnë fjalët e Fabrizio De André, duke iu referuar reve: “Ata vijnë e shkojnë / herë pas here ndalojnë / dhe kur ndalojnë janë të zeza si sorrë / duket sikur të shikojnë me sy të keq. Ndonjëherë ata janë të bardha / dhe vrapojnë e marrin formën e një çafke / të një deleje apo të ndonjë bishe tjetër / por kjo shihet më së miri nga fëmijët që luajnë duke vrapuar pas tyre për shumë metra."
Sepse retë, siç do ta shohim, kanë shumë të bëjnë me fraktale. Para së gjithash një duartrokitje për autoren, e cila zgjodhi të kontaminojë tekstin poetik me një koncept shkencor, siç është gjeometria e fraktaleve, një intuitë kjo, dhe kërkime që janë bërë mjetet bazë të një shkence të re: një paradigmë krejt e re që na lejon të rindërtojmë dhe të vendosë një marrëdhënie midis objekteve reale dhe figurave gjeometrike. Ndërsa gjeometria Euklidiane, e përbërë nga shumëkëndësha dhe rrathë, nuk ishte në gjendje të sillte shumë figura në botën reale në një skemë matematikore, matematika fraktale është në gjendje të demonstrojë se si forma komplekse për shembull, vijat bregdetare ose retë mund të gjurmohen në figura të thjeshta e të përsëritura: në këtë mënyrë ajo shfaqet si një mjet adekuat për të përshkruar kompleksitetin e botës reale dhe konfigurimet e ndryshme të saj. Prandaj, duket se përpjekja e poetes është t'i atribuojë fjalës poetike një analog funksioni: realiteti është i pasur, i larmishëm, kompleks, por ndoshta ka një çelës për ta rikthyer atë në modele të thjeshta dhe për ta kuptuar këtë, për sa kohë që eksperimentonjmë me këndvështrime të reja, koncepte origjinale pa u ndalur në padyshimin dhe moskundërshtimin. Një lloj deklarate poetike kjo, të cilën e gjejmë të shprehur në mënyrë eksplicite në një nga poezitë e para të antologjisë: "Lineariteti është banalitet i rrëshqits Hulumtimi i gjeometrisë fraktale. Ky është urgjencë ndryshimi që nuk përputhet me qendrën, zhytet në magmën fantastike duke gjeneruar simfonitë e papërsosura. Thirrja është që të largohemi nga një logjikë lineare, për të përqafuar lëvizjen magmatike të jetës që gjeneron papërsosmëri, duke qenë sa harmonike po ashtu edhe dinamike! Megjithatë, nuk duhet të mendojmë se konkluzioni i poetes Serenella Menichetti është një operacion racional: përkundrazi, siç vëren me të drejtë Nazario Pardini, është më tepër një poezi plot patos, e rrënjosur thellë në realitetin e ndjenjave dhe pasioneve njerëzore. Poetja vozit midis iluzioneve dhe zhgënjimeve, siç thuhet në poezinë "Shtëpia e ballonave".
Ndoshta jam në një përrallë
të pyeta
ndoshta... u pergjigje.
Buzëqesha...
Do të kisha dashur të qëndroja përgjithmonë kjo do të më mjaftonte
qoftë edhe vetëm për një orë e jo më pak!
Bërtita...
Jeta, nga ana tjetër, gjendet në këtë "shilarës çastesh" e cila na shpie nga gëzimi në dhimbje, pothuajse pa e kuptuar. Na takon ne personalisht, ta rindërtojmë rrugën, që të mos humbasim në momentet kundërshtuese. Dhe kështu, flasim për një udhëtim me gunga në antologji, me rrugë tani të rrahura dhe të rraskapitura: Disa rrugë janë zhdukur, rrugët që do të dëshironim të ndiqnim, janë të mbyllura dhe grumbulli i çelësave për hapjen e kësaj dere, ka rënë në pusin më të thellë të Universit. Ne flasim për rënie dhe rilindje:
Jo gjithmonë vetëm ndonjëherë
më duhet të vdes
dhe pak nga pak të shijoj rilindjen time.
Dhe përsëri
të flasim vetëm për shtigje të imagjinuara.
Poetja rizbulon sigurinë se çdo jetë ia vlen të jetohet, se çdo rrugë që ndërmarrim e rëndësishme është të kuptojmë se destinacioni qëndron në udhëtim e sipër. Ne kurrë nuk kemi qenë në dijeni të rrugëve të pandërprera, vetëm i kemi imagjinuar ato ndonjëherë të sheshta, ndonjëherë tjetër të përpjetë. Me dyshim gjejmë vetveten duke menduar se kemi marrë rrugën e gabuar në labirintin e jetës. Më vonë e kuptojmë se në çdo rrugë të ndërmarrë, do të kishte qenë vendimtare ekuilibiri në shtigje dhe kurioziteti në këtë këndvështrim. Më vonë pra, e kuptojmë se destinacioni ishte në udhëtim e sipër. Mendimi fluturon në ajër për të imagjinuar botën dhe për t'u siguruar që ëndrrat mund të realizohen, duke krijuar magjinë e një realiteti fillimisht të fantazuar dhe më pas, ndoshta, pse jo të realizuar:
Konesionet magjike
kalojnë përmes meje
për të më udhëhequr nga ëndrrat në realitet. Mendimet e mia janë një albatros.
Në realitetin kaotik në të cilin jemi zhytur,
ka vend edhe për mikpritje, për takime.
Të gjithë jemi qytetarë të botës,
të globit të pakufishëm
ku i kemi hapur sytë jetës:
Ne takohemi dhe e njohim njëri - tjetrin
nga buzëqeshjet tona
duke shtrënguar duart përshëndetemi:
"Nga vini?"
"Nga Siria, po Ju?
“Ne nga Kalabria.”
Fruta planetare shkëmbejmë
përmes dialogut kozmik
me njëri - tjetrin përballemi
atëherë pse na quajnë të huaj?
Në të gjitha këto reflektime, poezia luan një rol themelor, aq sa, kur poetja beson se ka humbur, shqetësohet për të, dhe pret me ankth rikthimin e saj:
Ju lutem ma rikthe Poezinë
Kthehu!
Mos me lër vetëm mes picave apo petullave.
Dhe kur më në fund fjala poetike kthehet për të ndriçuar kozmosin, atëherë dhe vetëm atëherë rishfaqet jeta në tokë: Kur poezia lufton të lindë, nevojitet prerja me bisturi e cila "përkëdhel" për të zgjeruar vetëm barkun; duart kadife mirëpresin fjalët poetike, pëllëmba bëhet një fole e ngrohtë, ajo hapet butësisht kur era bëhet shkabë që fluturon kërcënuese mbi gjahun e saj. Kontrata e veçorive si fjala bëhet rrasë guri dhe zjarr, shpata dhe mburoja, pjatat të mprehta shpojnë errësirë dhe veç kur ushqehemi me diell atëherë... shpërthen jeta në Planet.
Në këtë antologji ka edhe një poezi të jetës së përditshme: kafeja, brioshët apo ëmbëlsirat nga supermarketet, çaji që pihet për të rregulluar humorin melankolik. Poetja i referohet objekteve të thjeshta që na shoqërojnë nga dita në ditë, ku shumica përbëjnë shkrime me vlera konkrete. Ja çfarë shkruante Sylvia Plath: Unë nuk i besoj gjendjes shpirtërore. Ajo rrëshqet si avulli në ëndrra, nëpër të çarat e gojës apo të syve. Nuk mund ta ndaloj, as nuk mund ta kthej dot më. Por gjërat nuk janë kështu. Ata mbeten, me atë vezullimin e vogël të veçantë, të ngrohur nga shumë duar, me një gumëzhimë kënaqësie"...
Diktimi poetik, në antologji, si dhe eksperimentet me forma të ndryshme metrike, është i vëmendshëm ndaj teksturës leksikore, ku ka tone ndonjëherë të ashpra, ndonjëherë më melodioze; teksti ka vargje me gjatësi të ndryshme, shenjat e pikësimit mund të mungojnë për t'i lënë vend metrikës: por boshti kryesor është padyshim thellësia e fortë metaforike dhe magjepsëse e poezisë, që përbën karakteristikën kryesore të saj.
Shkurtimisht, poezia e Serenella Menichettit shfaqet si një zë urtësie, e cila shtrohet dhe na bën pyetjet e mëdhaja për ekzistencën, duke kërkuar përgjigje jokonvencionale. Poetja lëviz me mjeshtëri në fushën metrike dhe poetike dhe na fton të depërtojmë me mençuri dhe me pasion në botën dhe në jetën tonë, duke recituar sërish me Recanatin e Madh:
“Dhe anija e mbytur është e ëmbël për mua në këtë det”...
Ky det është globi pa kufi që "Gjeometria e fraktaleve" e ndërthurur në kuptimin humanist dhe letrar, kërkon që lexuesit ta kuptojnë dhe ta pranojnë...
Serenella Menichetti si presenta ai lettori con il suo nuovo libro: "La geometria dei frattali"
Il dolce naufragare nello sconfinato globo ovvero la poesia di Serenella Menichetti.
Serenella Menichetti prezantohet tek lexuesit me librin e saj të ri: "Gjeometria e fraktaleve"
PËRMBYTJA E ËMBËL E ANIJES NË GLOBIN PAKUFI DHE POEZIA E SERENELLA MENICHETTIT.
Libri i ri i Serenella Menichetti "Gjeometria e fraktaleve" hapet me kopertinën e shkëlqyer të artistes Nicole Pardini dhe me një titull që tashmë jep një tregues të drejtimit të antologjisë: "Gjeometria e fraktaleve", ku pasojnë fjalët e Fabrizio De André, duke iu referuar reve: “Ata vijnë e shkojnë / herë pas here ndalojnë / dhe kur ndalojnë janë të zeza si sorrë / duket sikur të shikojnë me sy të keq. Ndonjëherë ata janë të bardha / dhe vrapojnë e marrin formën e një çafke / të një deleje apo të ndonjë bishe tjetër / por kjo shihet më së miri nga fëmijët që luajnë duke vrapuar pas tyre për shumë metra."
Sepse retë, siç do ta shohim, kanë shumë të bëjnë me fraktale. Para së gjithash një duartrokitje për autoren, e cila zgjodhi të kontaminojë tekstin poetik me një koncept shkencor, siç është gjeometria e fraktaleve, një intuitë kjo, dhe kërkime që janë bërë mjetet bazë të një shkence të re: një paradigmë krejt e re që na lejon të rindërtojmë dhe të vendosë një marrëdhënie midis objekteve reale dhe figurave gjeometrike. Ndërsa gjeometria Euklidiane, e përbërë nga shumëkëndësha dhe rrathë, nuk ishte në gjendje të sillte shumë figura në botën reale në një skemë matematikore, matematika fraktale është në gjendje të demonstrojë se si forma komplekse për shembull, vijat bregdetare ose retë mund të gjurmohen në figura të thjeshta e të përsëritura: në këtë mënyrë ajo shfaqet si një mjet adekuat për të përshkruar kompleksitetin e botës reale dhe konfigurimet e ndryshme të saj. Prandaj, duket se përpjekja e poetes është t'i atribuojë fjalës poetike një analog funksioni: realiteti është i pasur, i larmishëm, kompleks, por ndoshta ka një çelës për ta rikthyer atë në modele të thjeshta dhe për ta kuptuar këtë, për sa kohë që eksperimentonjmë me këndvështrime të reja, koncepte origjinale pa u ndalur në padyshimin dhe moskundërshtimin. Një lloj deklarate poetike kjo, të cilën e gjejmë të shprehur në mënyrë eksplicite në një nga poezitë e para të antologjisë: "Lineariteti është banalitet i rrëshqits Hulumtimi i gjeometrisë fraktale. Ky është urgjencë ndryshimi që nuk përputhet me qendrën, zhytet në magmën fantastike duke gjeneruar simfonitë e papërsosura. Thirrja është që të largohemi nga një logjikë lineare, për të përqafuar lëvizjen magmatike të jetës që gjeneron papërsosmëri, duke qenë sa harmonike po ashtu edhe dinamike! Megjithatë, nuk duhet të mendojmë se konkluzioni i poetes Serenella Menichetti është një operacion racional: përkundrazi, siç vëren me të drejtë Nazario Pardini, është më tepër një poezi plot patos, e rrënjosur thellë në realitetin e ndjenjave dhe pasioneve njerëzore. Poetja vozit midis iluzioneve dhe zhgënjimeve, siç thuhet në poezinë "Shtëpia e ballonave".
Ndoshta jam në një përrallë
të pyeta
ndoshta... u pergjigje.
Buzëqesha...
Do të kisha dashur të qëndroja përgjithmonë kjo do të më mjaftonte
qoftë edhe vetëm për një orë e jo më pak!
Bërtita...
Jeta, nga ana tjetër, gjendet në këtë "shilarës çastesh" e cila na shpie nga gëzimi në dhimbje, pothuajse pa e kuptuar. Na takon ne personalisht, ta rindërtojmë rrugën, që të mos humbasim në momentet kundërshtuese. Dhe kështu, flasim për një udhëtim me gunga në antologji, me rrugë tani të rrahura dhe të rraskapitura: Disa rrugë janë zhdukur, rrugët që do të dëshironim të ndiqnim, janë të mbyllura dhe grumbulli i çelësave për hapjen e kësaj dere, ka rënë në pusin më të thellë të Universit. Ne flasim për rënie dhe rilindje:
Jo gjithmonë vetëm ndonjëherë
më duhet të vdes
dhe pak nga pak të shijoj rilindjen time.
Dhe përsëri
të flasim vetëm për shtigje të imagjinuara.
Poetja rizbulon sigurinë se çdo jetë ia vlen të jetohet, se çdo rrugë që ndërmarrim e rëndësishme është të kuptojmë se destinacioni qëndron në udhëtim e sipër. Ne kurrë nuk kemi qenë në dijeni të rrugëve të pandërprera, vetëm i kemi imagjinuar ato ndonjëherë të sheshta, ndonjëherë tjetër të përpjetë. Me dyshim gjejmë vetveten duke menduar se kemi marrë rrugën e gabuar në labirintin e jetës. Më vonë e kuptojmë se në çdo rrugë të ndërmarrë, do të kishte qenë vendimtare ekuilibiri në shtigje dhe kurioziteti në këtë këndvështrim. Më vonë pra, e kuptojmë se destinacioni ishte në udhëtim e sipër. Mendimi fluturon në ajër për të imagjinuar botën dhe për t'u siguruar që ëndrrat mund të realizohen, duke krijuar magjinë e një realiteti fillimisht të fantazuar dhe më pas, ndoshta, pse jo të realizuar:
Konesionet magjike
kalojnë përmes meje
për të më udhëhequr nga ëndrrat në realitet. Mendimet e mia janë një albatros.
Në realitetin kaotik në të cilin jemi zhytur,
ka vend edhe për mikpritje, për takime.
Të gjithë jemi qytetarë të botës,
të globit të pakufishëm
ku i kemi hapur sytë jetës:
Ne takohemi dhe e njohim njëri - tjetrin
nga buzëqeshjet tona
duke shtrënguar duart përshëndetemi:
"Nga vini?"
"Nga Siria, po Ju?
“Ne nga Kalabria.”
Fruta planetare shkëmbejmë
përmes dialogut kozmik
me njëri - tjetrin përballemi
atëherë pse na quajnë të huaj?
Në të gjitha këto reflektime, poezia luan një rol themelor, aq sa, kur poetja beson se ka humbur, shqetësohet për të, dhe pret me ankth rikthimin e saj:
Ju lutem ma rikthe Poezinë
Kthehu!
Mos me lër vetëm mes picave apo petullave.
Dhe kur më në fund fjala poetike kthehet për të ndriçuar kozmosin, atëherë dhe vetëm atëherë rishfaqet jeta në tokë: Kur poezia lufton të lindë, nevojitet prerja me bisturi e cila "përkëdhel" për të zgjeruar vetëm barkun; duart kadife mirëpresin fjalët poetike, pëllëmba bëhet një fole e ngrohtë, ajo hapet butësisht kur era bëhet shkabë që fluturon kërcënuese mbi gjahun e saj. Kontrata e veçorive si fjala bëhet rrasë guri dhe zjarr, shpata dhe mburoja, pjatat të mprehta shpojnë errësirë dhe veç kur ushqehemi me diell atëherë... shpërthen jeta në Planet.
Në këtë antologji ka edhe një poezi të jetës së përditshme: kafeja, brioshët apo ëmbëlsirat nga supermarketet, çaji që pihet për të rregulluar humorin melankolik. Poetja i referohet objekteve të thjeshta që na shoqërojnë nga dita në ditë, ku shumica përbëjnë shkrime me vlera konkrete. Ja çfarë shkruante Sylvia Plath: Unë nuk i besoj gjendjes shpirtërore. Ajo rrëshqet si avulli në ëndrra, nëpër të çarat e gojës apo të syve. Nuk mund ta ndaloj, as nuk mund ta kthej dot më. Por gjërat nuk janë kështu. Ata mbeten, me atë vezullimin e vogël të veçantë, të ngrohur nga shumë duar, me një gumëzhimë kënaqësie"...
Diktimi poetik, në antologji, si dhe eksperimentet me forma të ndryshme metrike, është i vëmendshëm ndaj teksturës leksikore, ku ka tone ndonjëherë të ashpra, ndonjëherë më melodioze; teksti ka vargje me gjatësi të ndryshme, shenjat e pikësimit mund të mungojnë për t'i lënë vend metrikës: por boshti kryesor është padyshim thellësia e fortë metaforike dhe magjepsëse e poezisë, që përbën karakteristikën kryesore të saj.
Shkurtimisht, poezia e Serenella Menichettit shfaqet si një zë urtësie, e cila shtrohet dhe na bën pyetjet e mëdhaja për ekzistencën, duke kërkuar përgjigje jokonvencionale. Poetja lëviz me mjeshtëri në fushën metrike dhe poetike dhe na fton të depërtojmë me mençuri dhe me pasion në botën dhe në jetën tonë, duke recituar sërish me Recanatin e Madh:
“Dhe anija e mbytur është e ëmbël për mua në këtë det”...
Ky det është globi pa kufi që "Gjeometria e fraktaleve" e ndërthurur në kuptimin humanist dhe letrar, kërkon që lexuesit ta kuptojnë dhe ta pranojnë...
Serenella Menichetti si presenta ai lettori con il suo nuovo libro: "La geometria dei frattali"
Il dolce naufragare nello sconfinato globo ovvero la poesia di Serenella Menichetti.
La nuova opera di Serenella Menichetti si apre con la splendida copertina dell’artista Nicole Pardini e con un titolo che dà già un’indicazione su quale sarà l’andamento della silloge: “La geometria dei frattali”. Seguono le parole di Fabrizio De André, riferite alle nuvole:
“Vanno vengono, ogni tanto si fermano e quando si fermano sono nere come il corvo, sembra che ti guardino con malocchio. Certe volte sono bianche e corrono e prendono la forma dell’airone o della pecora o di qualche altra bestia, ma questo lo vedono meglio i bambini che giocano a corrergli dietro per tanti metri”. Perché le nuvole, come vedremo, hanno molto a che fare con i frattali. Innanzitutto un plauso all’autrice che ha scelto di contaminare il testo poetico con un concetto scientifico, come la geometria dei frattali, un’intuizione e una ricerca che sono diventate gli strumenti di base di una nuova scienza: un nuovo paradigma che permette di ristabilire una relazione tra gli oggetti reali e le figure geometriche. Mentre la geometria euclidea, fatta di poligoni e cerchi, non riusciva a ricondurre a uno schema matematico molte figure del mondo reale, la matematica dei frattali è in grado di dimostrare come forme complesse – ad esempio, la linea costiera o le nuvole – possano essere ricondotte a figure semplici ripetute: in tal modo essa si rivela come uno strumento adeguato a descrivere la complessità del mondo reale e le sue diverse configurazioni. Dunque, sembra che il tentativo della poetessa sia quello di attribuire alla parola poetica un’analoga funzione: la realtà è ricca, variegata, complessa, ma forse c’è una chiave per ricondurla a schemi semplici e provare a comprenderla, purché si sperimentino nuovi punti di vista, concetti originali, e non ci si fermi al dato ovvio e scontato. Una sorta di dichiarazione di poetica che troviamo espressa in maniera esplicita in una delle prime poesie della silloge:
la linearità è banalità scivolosa
ricerca di geometria frattale urge
cambiamento non converge con il centro
s’immerge in fantastico magma e genera
imperfette sinfonie.
L’invito è quello di uscire da una logica lineare per abbracciare piuttosto il magmatico movimento della vita che genera imperfezione, ma quanto armonica e dinamica! Non si creda tuttavia che quella di Serenella Menichetti sia un’operazione razionale e intellettualistica: al contrario, come giustamente osserva Nazario Pardini, si tratta piuttosto di una poesia ricca di pathos, profondamente radicata nella realtà dei sentimenti e delle passioni umane. La poetessa si muove tra illusioni e disillusioni, come recita la poesia “La casa delle mongolfiere".
Sono forse dentro una favola
ti chiesi
forse rispondesti
sorrisi
sarei voluta rimanere per sempre
mi sarebbe bastata
anche una sola ora
non così pocooooo!
Gridai
La vita, d’altra parte, sta in questa ‘altalena degli attimi’, che ci trasporta dalla gioia al dolore, quasi senza che ce ne accorgiamo. Sta a noi ricostruire il percorso, non perdersi nell’attimo ostile. E così si parla di un cammino accidentato nella silloge, con strade ormai battute ed esaurite:
Alcuni percorsi sono esauriti
sentieri che vorresti affrontare
hanno chiuso la serratura
e il tuo mazzo di chiavi è caduto
nel pozzo più profondo dell’universo
Si parla di cadute e di rinascite:
Non sempre
solo qualche volta
ho bisogno di morire
e poco a poco assaporo la mia rinascita.
E ancora si parla di percorsi solo immaginati: e tuttavia la poetessa riscopre poi la certezza che ogni vita è degna di essere vissuta, che qualsiasi percorso si intraprenda,
l’importante è capire che la meta sta nel viaggio.
Non sapemmo mai di vie non percorse
le immaginammo solamente
a volte piane
a volte in salita
dubbiosi
ci trovammo a pensare
di avere sbagliato cammino
nel labirinto della vita.
Capimmo in seguito
che in qualsiasi percorso intrapreso
sarebbero stati determinanti
l’equilibrio nel cammino
e la curiosità nello sguardo
capimmo in seguito
che la meta stava nel viaggio.
Il pensiero vola alto per immaginare mondi e per fare in modo che i sogni possano concretizzarsi dando luogo alla magia di una realtà dapprima fantasticata e poi, forse,
realizzata:
Magiche connessioni mi attraversano
per guidarmi dai sogni alla realtà.
Il mio pensiero è un albatro.
Nella realtà magmatica in cui siamo immersi, c’è posto anche per l’accoglienza, per l’incontro. Siamo tutti cittadini del mondo, dello sconfinato globo dove abbiamo aperto gli occhi alla vita:
Ci incontriamo riconoscendoci dal sorris
ci salutiamo stringendoci la mano
“da dove venite?”
“dalla Siria” e voi? “noi dalla Calabria”
ci scambiamo frutti planetari
in dialogo cosmico ci confrontiamo
allora perché chiamarci stranieri?
In tutto questo la poesia gioca un ruolo fondamentale, tanto che, quando crede diaverla perduta, la poetessa se ne fa un cruccio e ne aspetta con ansia il ritorno:
Ti prego torna mia POESIA
Torna
non lasciarmi in balia
di pizze ciambelloni.
E quando finalmente la parola poetica torna a illuminare il cosmo, allora e solo allora, ricompare la vita sulla terra:
Quando la poesia stenta a nascere
serve parto cesareo
niente bisturi solo carezze per dilatare il ventre
mani di velluto accolgono parole poetiche
il palmo si fa tiepido nido
dolcemente si schiude
quando il vento diventa avvoltoio
che minaccioso vola sulla preda
i lineamenti si contraggono
la parola si fa ardesia e fuoco
spada e scudo
lastre acuminate squarciano l’oscurità
essa si ciba di sole
allora...nel pianeta irrompe la vita
Esiste anche una poesia del quotidiano in questa silloge - la macchinetta da caffè, i croissant o le brioches della Coop, il thè - quasi a sdrammatizzare i toni dolorosi, facendo riferimento ai semplici oggetti che ci accompagnano di giorno in giorno e costituiscono le nostre più concrete sicurezze. Sylvia Plath scriveva:
Dello spirituale non mi fido. Sguscia via come vapore nei sogni, per le fessure della bocca o degli occhi. Non posso fermarlo, né mai tornerà. Ma non così le cose. Loro restano, con quel piccolo brillìo particolare, da tante mani scaldato, con un brusio di piacere… Il dettato poetico, nella silloge, sperimenta forme metriche diverse, è attento alla tessitura lessicale, ha toni talvolta aspri, talvolta più musicali, le liriche hanno versi di varia lunghezza, la punteggiatura può essere assente per lasciare spazio alla metrica: ma l’asse portante è senza dubbio il forte spessore metaforico e immaginifico di questa poesia, che ne costituisce la principale caratteristica.
Quella di Serenella Menichetti, insomma, appare come una voce sapienziale, che si pone, e ci pone, i grandi interrogativi sull’esistenza, cerca risposte non convenzionali, si muove con maestria nel campo metrico e poetico, e ci invita a penetrare con sagacia e con passione nel mondo e nella vita, e a recitare ancora con il grande recanatese: “E il naufragar m’è dolce in questo mare…”: dove ‘questo mare’ è lo sconfinato globo che ‘la geometria dei frattali’, intesa qui in senso umanistico e letterario, cerca di comprendere e di restituire a chi legge...
ARSYEJA E PËRZGJEDHJES SË TITULLIT
"Fraktalet ia detyrojnë emrin e tyre një vetie kurioze që i dallon: ata kanë një dimension fraksional, jo integral si figurat e gjeometrisë Euklidiane. Gjeometria që shpesh përkufizohet si e ftohtë dhe e thatë pikërisht për shkak të paaftësisë së saj për të përshkruar formën e një reje, një mali, një vijë bregdetare, një pemë." Kështu thotë matematikani Parola Benoît Mandelbrot, krijuesi i teorisë së fraktaleve. Fraktalet janë figura gjeometrike të krijuara nga kompjuteri duke përdorur formula matematikore: ato përfaqësojnë objekte shumë komplekse, të cilat shpesh janë edhe imazhe të bukura për t'u shikuar pra, vepra të vërteta arti. Gjeometria e fraktaleve është një gjeometri e re, e aftë për të përshkruar kompleksitetin e realitetit dhe natyrës e cila nuk është e lëmuar, e rregullt, e parashikueshme si rrathët, sferat, konet, vijat e drejta, por përkundrazi është e rrudhur, e çrregullt dhe prandaj, e aftë të evokojë një vizion të ri të botës, shenja dalluese e të cilave është paparashikueshmëria. Besoj se të njëjtin funksion kryen edhe fjala poetike, mendoj se mund të jetë çelësi për të kuptuar kompleksitetin e realitetit. Për të bërë të njohur të panjohurën, për të zgjidhur enigmat e së tashmes në një imazh dhe për të njoftuar atë që do të vijë. Sepse poezia nuk është një arratisje nga realiteti siç thonë shumë, por më tepër një arratisje nga sipërfaqja. Një përpjekje kokëfortë dhe ndonjëherë e dhimbshme për të arritur burimet e kuptimit. Në një udhëtim mbrapa drejt asaj që i paraprin gjuhës drejt diçkaje që i ngjan asaj të një mos shkollimi origjinal. Çdo mendim fillon me një poezi, shkroi Alain në shekullin e kaluar, një zbulim që nga njëra anë pohon përparësinë e misterit, nga ana tjetër kujton lidhjen e ngushtë me jetën, me historinë dhe realitetin. Poezia është një gjuhë nga e cila krijohet çdo gjuhë tjetër. Një shkëndijë që ndez mendimin e bërë nga tinguj që zgjojnë emocione dhe ndjesi dhe e gjallëron mendimin përpara se të organizohet në forma konvencionale.
GJEOMETRIA E FRAKTALEVE NJË SILOG PËR QENIE DHE NDRYSHIM.
Kaosi gjeneron Rendin dhe Rendi gjeneron Kaosin. Dhe në ciklin e përjetshëm dhe të pafund të ekzistencës, Ndryshimi krijon Qenien, e cila kalon përmes Vdekjes për t'u bërë përsëri, Qenie...
MOTIVAZIONE DELLA SCELTA DEL TITOLO
“Vanno vengono, ogni tanto si fermano e quando si fermano sono nere come il corvo, sembra che ti guardino con malocchio. Certe volte sono bianche e corrono e prendono la forma dell’airone o della pecora o di qualche altra bestia, ma questo lo vedono meglio i bambini che giocano a corrergli dietro per tanti metri”. Perché le nuvole, come vedremo, hanno molto a che fare con i frattali. Innanzitutto un plauso all’autrice che ha scelto di contaminare il testo poetico con un concetto scientifico, come la geometria dei frattali, un’intuizione e una ricerca che sono diventate gli strumenti di base di una nuova scienza: un nuovo paradigma che permette di ristabilire una relazione tra gli oggetti reali e le figure geometriche. Mentre la geometria euclidea, fatta di poligoni e cerchi, non riusciva a ricondurre a uno schema matematico molte figure del mondo reale, la matematica dei frattali è in grado di dimostrare come forme complesse – ad esempio, la linea costiera o le nuvole – possano essere ricondotte a figure semplici ripetute: in tal modo essa si rivela come uno strumento adeguato a descrivere la complessità del mondo reale e le sue diverse configurazioni. Dunque, sembra che il tentativo della poetessa sia quello di attribuire alla parola poetica un’analoga funzione: la realtà è ricca, variegata, complessa, ma forse c’è una chiave per ricondurla a schemi semplici e provare a comprenderla, purché si sperimentino nuovi punti di vista, concetti originali, e non ci si fermi al dato ovvio e scontato. Una sorta di dichiarazione di poetica che troviamo espressa in maniera esplicita in una delle prime poesie della silloge:
la linearità è banalità scivolosa
ricerca di geometria frattale urge
cambiamento non converge con il centro
s’immerge in fantastico magma e genera
imperfette sinfonie.
L’invito è quello di uscire da una logica lineare per abbracciare piuttosto il magmatico movimento della vita che genera imperfezione, ma quanto armonica e dinamica! Non si creda tuttavia che quella di Serenella Menichetti sia un’operazione razionale e intellettualistica: al contrario, come giustamente osserva Nazario Pardini, si tratta piuttosto di una poesia ricca di pathos, profondamente radicata nella realtà dei sentimenti e delle passioni umane. La poetessa si muove tra illusioni e disillusioni, come recita la poesia “La casa delle mongolfiere".
Sono forse dentro una favola
ti chiesi
forse rispondesti
sorrisi
sarei voluta rimanere per sempre
mi sarebbe bastata
anche una sola ora
non così pocooooo!
Gridai
La vita, d’altra parte, sta in questa ‘altalena degli attimi’, che ci trasporta dalla gioia al dolore, quasi senza che ce ne accorgiamo. Sta a noi ricostruire il percorso, non perdersi nell’attimo ostile. E così si parla di un cammino accidentato nella silloge, con strade ormai battute ed esaurite:
Alcuni percorsi sono esauriti
sentieri che vorresti affrontare
hanno chiuso la serratura
e il tuo mazzo di chiavi è caduto
nel pozzo più profondo dell’universo
Si parla di cadute e di rinascite:
Non sempre
solo qualche volta
ho bisogno di morire
e poco a poco assaporo la mia rinascita.
E ancora si parla di percorsi solo immaginati: e tuttavia la poetessa riscopre poi la certezza che ogni vita è degna di essere vissuta, che qualsiasi percorso si intraprenda,
l’importante è capire che la meta sta nel viaggio.
Non sapemmo mai di vie non percorse
le immaginammo solamente
a volte piane
a volte in salita
dubbiosi
ci trovammo a pensare
di avere sbagliato cammino
nel labirinto della vita.
Capimmo in seguito
che in qualsiasi percorso intrapreso
sarebbero stati determinanti
l’equilibrio nel cammino
e la curiosità nello sguardo
capimmo in seguito
che la meta stava nel viaggio.
Il pensiero vola alto per immaginare mondi e per fare in modo che i sogni possano concretizzarsi dando luogo alla magia di una realtà dapprima fantasticata e poi, forse,
realizzata:
Magiche connessioni mi attraversano
per guidarmi dai sogni alla realtà.
Il mio pensiero è un albatro.
Nella realtà magmatica in cui siamo immersi, c’è posto anche per l’accoglienza, per l’incontro. Siamo tutti cittadini del mondo, dello sconfinato globo dove abbiamo aperto gli occhi alla vita:
Ci incontriamo riconoscendoci dal sorris
ci salutiamo stringendoci la mano
“da dove venite?”
“dalla Siria” e voi? “noi dalla Calabria”
ci scambiamo frutti planetari
in dialogo cosmico ci confrontiamo
allora perché chiamarci stranieri?
In tutto questo la poesia gioca un ruolo fondamentale, tanto che, quando crede diaverla perduta, la poetessa se ne fa un cruccio e ne aspetta con ansia il ritorno:
Ti prego torna mia POESIA
Torna
non lasciarmi in balia
di pizze ciambelloni.
E quando finalmente la parola poetica torna a illuminare il cosmo, allora e solo allora, ricompare la vita sulla terra:
Quando la poesia stenta a nascere
serve parto cesareo
niente bisturi solo carezze per dilatare il ventre
mani di velluto accolgono parole poetiche
il palmo si fa tiepido nido
dolcemente si schiude
quando il vento diventa avvoltoio
che minaccioso vola sulla preda
i lineamenti si contraggono
la parola si fa ardesia e fuoco
spada e scudo
lastre acuminate squarciano l’oscurità
essa si ciba di sole
allora...nel pianeta irrompe la vita
Esiste anche una poesia del quotidiano in questa silloge - la macchinetta da caffè, i croissant o le brioches della Coop, il thè - quasi a sdrammatizzare i toni dolorosi, facendo riferimento ai semplici oggetti che ci accompagnano di giorno in giorno e costituiscono le nostre più concrete sicurezze. Sylvia Plath scriveva:
Dello spirituale non mi fido. Sguscia via come vapore nei sogni, per le fessure della bocca o degli occhi. Non posso fermarlo, né mai tornerà. Ma non così le cose. Loro restano, con quel piccolo brillìo particolare, da tante mani scaldato, con un brusio di piacere… Il dettato poetico, nella silloge, sperimenta forme metriche diverse, è attento alla tessitura lessicale, ha toni talvolta aspri, talvolta più musicali, le liriche hanno versi di varia lunghezza, la punteggiatura può essere assente per lasciare spazio alla metrica: ma l’asse portante è senza dubbio il forte spessore metaforico e immaginifico di questa poesia, che ne costituisce la principale caratteristica.
Quella di Serenella Menichetti, insomma, appare come una voce sapienziale, che si pone, e ci pone, i grandi interrogativi sull’esistenza, cerca risposte non convenzionali, si muove con maestria nel campo metrico e poetico, e ci invita a penetrare con sagacia e con passione nel mondo e nella vita, e a recitare ancora con il grande recanatese: “E il naufragar m’è dolce in questo mare…”: dove ‘questo mare’ è lo sconfinato globo che ‘la geometria dei frattali’, intesa qui in senso umanistico e letterario, cerca di comprendere e di restituire a chi legge...
ARSYEJA E PËRZGJEDHJES SË TITULLIT
"Fraktalet ia detyrojnë emrin e tyre një vetie kurioze që i dallon: ata kanë një dimension fraksional, jo integral si figurat e gjeometrisë Euklidiane. Gjeometria që shpesh përkufizohet si e ftohtë dhe e thatë pikërisht për shkak të paaftësisë së saj për të përshkruar formën e një reje, një mali, një vijë bregdetare, një pemë." Kështu thotë matematikani Parola Benoît Mandelbrot, krijuesi i teorisë së fraktaleve. Fraktalet janë figura gjeometrike të krijuara nga kompjuteri duke përdorur formula matematikore: ato përfaqësojnë objekte shumë komplekse, të cilat shpesh janë edhe imazhe të bukura për t'u shikuar pra, vepra të vërteta arti. Gjeometria e fraktaleve është një gjeometri e re, e aftë për të përshkruar kompleksitetin e realitetit dhe natyrës e cila nuk është e lëmuar, e rregullt, e parashikueshme si rrathët, sferat, konet, vijat e drejta, por përkundrazi është e rrudhur, e çrregullt dhe prandaj, e aftë të evokojë një vizion të ri të botës, shenja dalluese e të cilave është paparashikueshmëria. Besoj se të njëjtin funksion kryen edhe fjala poetike, mendoj se mund të jetë çelësi për të kuptuar kompleksitetin e realitetit. Për të bërë të njohur të panjohurën, për të zgjidhur enigmat e së tashmes në një imazh dhe për të njoftuar atë që do të vijë. Sepse poezia nuk është një arratisje nga realiteti siç thonë shumë, por më tepër një arratisje nga sipërfaqja. Një përpjekje kokëfortë dhe ndonjëherë e dhimbshme për të arritur burimet e kuptimit. Në një udhëtim mbrapa drejt asaj që i paraprin gjuhës drejt diçkaje që i ngjan asaj të një mos shkollimi origjinal. Çdo mendim fillon me një poezi, shkroi Alain në shekullin e kaluar, një zbulim që nga njëra anë pohon përparësinë e misterit, nga ana tjetër kujton lidhjen e ngushtë me jetën, me historinë dhe realitetin. Poezia është një gjuhë nga e cila krijohet çdo gjuhë tjetër. Një shkëndijë që ndez mendimin e bërë nga tinguj që zgjojnë emocione dhe ndjesi dhe e gjallëron mendimin përpara se të organizohet në forma konvencionale.
GJEOMETRIA E FRAKTALEVE NJË SILOG PËR QENIE DHE NDRYSHIM.
Kaosi gjeneron Rendin dhe Rendi gjeneron Kaosin. Dhe në ciklin e përjetshëm dhe të pafund të ekzistencës, Ndryshimi krijon Qenien, e cila kalon përmes Vdekjes për t'u bërë përsëri, Qenie...
MOTIVAZIONE DELLA SCELTA DEL TITOLO
"I frattali devono il loro nome a una curiosa proprietà che li contraddistingue: hanno dimensione frazionaria, non intera come le figure della geometria euclidea.
Geometria che viene spesso definita fredda e arida proprio per la sua incapacità di descrivere la forma di una nuvola, di una montagna, di una linea costiera, di un albero".
Così dice il matematico Parola Benoît Mandelbrot, creatore della teoria dei frattali. I frattali sono figure geometriche generate al calcolatore usando formule matematiche: rappresentano oggetti molto complessi, che sono spesso anche immagini belle da vedere, vere opere d’arte.
La geometria dei frattali è una geometria nuova, in grado di descrivere la complessità del reale e della natura che non è liscia, regolare prevedibile come i cerchi, le sfere, i coni, le linee rette, ma al contrario è corrugata, frastagliata, irregolare e dunque in grado di evocare una nuova visione del mondo la cui cifra è l’imprevedibilità. Credo che la stessa funzione l'assolva la parola poetica, penso che essa possa essere la chiave per comprendere la complessità del reale.
Per rendere noto l'ignoto, per risolvere in un'immagine gli enigmi del presente e annunciare quel che ci sarà. Perchè la poesia non è fuga dalla realtà come molti affermano, ma è piuttosto fuga dalla superficie.
Un tentativo ostinato e talvolta doloroso per arrivare alle fonti del senso. In un viaggio all'indietro verso ciò che precede il linguaggio verso un qualcosa che assomiglia a quell'untuizione originaria. Ogni pensiero comincia con una poesia scriveva nel secolo scorso Alain, una rivelazione che se da un lato afferma la priorità del mistero, dall'altro ricorda lo stretto legame con la vita, con la storia con la realtà.
La poesia è una lingua da cui si genera ogni altra lingua. Una scintilla che accende il pensiero fatta di suoni che suscitano emozioni e sensazioni e anima il pensiero prima che questo si organizzi in forme convenzionali.
LA GEOMETRIA DEI FRATTALI UNA SILLOGE PER ESSERE E DIVENIRE
Geometria che viene spesso definita fredda e arida proprio per la sua incapacità di descrivere la forma di una nuvola, di una montagna, di una linea costiera, di un albero".
Così dice il matematico Parola Benoît Mandelbrot, creatore della teoria dei frattali. I frattali sono figure geometriche generate al calcolatore usando formule matematiche: rappresentano oggetti molto complessi, che sono spesso anche immagini belle da vedere, vere opere d’arte.
La geometria dei frattali è una geometria nuova, in grado di descrivere la complessità del reale e della natura che non è liscia, regolare prevedibile come i cerchi, le sfere, i coni, le linee rette, ma al contrario è corrugata, frastagliata, irregolare e dunque in grado di evocare una nuova visione del mondo la cui cifra è l’imprevedibilità. Credo che la stessa funzione l'assolva la parola poetica, penso che essa possa essere la chiave per comprendere la complessità del reale.
Per rendere noto l'ignoto, per risolvere in un'immagine gli enigmi del presente e annunciare quel che ci sarà. Perchè la poesia non è fuga dalla realtà come molti affermano, ma è piuttosto fuga dalla superficie.
Un tentativo ostinato e talvolta doloroso per arrivare alle fonti del senso. In un viaggio all'indietro verso ciò che precede il linguaggio verso un qualcosa che assomiglia a quell'untuizione originaria. Ogni pensiero comincia con una poesia scriveva nel secolo scorso Alain, una rivelazione che se da un lato afferma la priorità del mistero, dall'altro ricorda lo stretto legame con la vita, con la storia con la realtà.
La poesia è una lingua da cui si genera ogni altra lingua. Una scintilla che accende il pensiero fatta di suoni che suscitano emozioni e sensazioni e anima il pensiero prima che questo si organizzi in forme convenzionali.
LA GEOMETRIA DEI FRATTALI UNA SILLOGE PER ESSERE E DIVENIRE
Caos genera l’Ordine e l’Ordine genera il Caos.
E, nel ciclo eterno e infinito dell’esistenza, il Divenire crea l’Essere, che attraversa la Morte per Divenire e, ancora, Essere.
................................................................................
DISHARMONIA
Një kërcitje kumbon në ajër
kaq e ashpër
kaq kundërshtuese
sa ta gërvisht shpirtin.
Flaka e ëndrrës përkundet
në erën e disharmonisë.
E vranë me gjuajtje sëpate poezinë
Vargu mbeti i zhveshur
në majat e ndryshkura të portës së kohës.
E, nel ciclo eterno e infinito dell’esistenza, il Divenire crea l’Essere, che attraversa la Morte per Divenire e, ancora, Essere.
................................................................................
DISHARMONIA
Një kërcitje kumbon në ajër
kaq e ashpër
kaq kundërshtuese
sa ta gërvisht shpirtin.
Flaka e ëndrrës përkundet
në erën e disharmonisë.
E vranë me gjuajtje sëpate poezinë
Vargu mbeti i zhveshur
në majat e ndryshkura të portës së kohës.
Kthetrat e fuqishme të skifterit
sulmojnë fjalën poetike.
Një erë shkatërruese shkul pemët,
përkul rreshtat e pemëve, shfaros fluturat.
Petalet e trëndafilit fluturojnë
në qiellin e përgjakur
derisa bien në moçal.
Gjembat të gjatë plagosin
duart diafanoze të pafajësisë.
I rrëmbejnë buzëqeshjen njeriut të thjeshtë
sulmojnë fjalën poetike.
Një erë shkatërruese shkul pemët,
përkul rreshtat e pemëve, shfaros fluturat.
Petalet e trëndafilit fluturojnë
në qiellin e përgjakur
derisa bien në moçal.
Gjembat të gjatë plagosin
duart diafanoze të pafajësisë.
I rrëmbejnë buzëqeshjen njeriut të thjeshtë
Shuajnë shikimet ngarkuar plot shpresë
çjerrin qartësitë.
Dhe gjithçka është kaq armiqësore tani
Dhe gjithçka është kaq bosh tani
në një botë vetëvrasjeje të dëshiruar.
çjerrin qartësitë.
Dhe gjithçka është kaq armiqësore tani
Dhe gjithçka është kaq bosh tani
në një botë vetëvrasjeje të dëshiruar.
DISARMONIA
Uno scricchiolio risuona nell'aria
così aspro
così discorde
da graffiare l'anima.
La fiamma del sogno ondeggia
al vento della disarmonia.
Hanno ucciso la poesia a colpi d'ascia
Il verso è rimasto infilzato a punte
rugginose del cancello del tempo.
Potenti artigli di falco
attaccano la parola poetica.
Un vento distruttore sradica alberi, piega filari
stermina farfalle.
Petali di rosa volano in sanguigno cielo
fino a cadere nel pantano.
Lunghe spine feriscono
mani diafane d' innocenza.
Strappano il sorriso all'uomo semplice.
Spengono sguardi carichi di speranza.
Dilaniano certezze.
E tutto è così ostile adesso.
E tutto è così vuoto adesso.
in un mondo al proprio suicidio
propenso.
così aspro
così discorde
da graffiare l'anima.
La fiamma del sogno ondeggia
al vento della disarmonia.
Hanno ucciso la poesia a colpi d'ascia
Il verso è rimasto infilzato a punte
rugginose del cancello del tempo.
Potenti artigli di falco
attaccano la parola poetica.
Un vento distruttore sradica alberi, piega filari
stermina farfalle.
Petali di rosa volano in sanguigno cielo
fino a cadere nel pantano.
Lunghe spine feriscono
mani diafane d' innocenza.
Strappano il sorriso all'uomo semplice.
Spengono sguardi carichi di speranza.
Dilaniano certezze.
E tutto è così ostile adesso.
E tutto è così vuoto adesso.
in un mondo al proprio suicidio
propenso.
Përgatiti Angela Kosta shkrimtare, poete, përkthyese, eseiste, gazetare, Zv. Drejtore & Zv Kryeredaktore në Albania Press dhe Kryeredaktore në gazetën Një Dritare e Re
Preparato da Angela Kosta scrittrice, poetessa, traduttrice, saggista, giornalista, Vice Direttore & Vice Caporedattore sul giornale Albania Press e Caporedattore sul giornale Një Dritare e Re - Una Nuova Finestra
