Ndue Dragusha - Endacaku (tregim)
Moderator 
Tregim - ENDACAKU
(Marrë nga libri me tregime "Një çast nga jeta e Leonores", i cili do të botohet së shpejti)
Ai mëngjes, në qytetin e vogël, ishte vërtetë me një surprizë të pazakontë. Ishte ora rreth katër e mëngjesit, një mëngjes i freskët korriku, pas një nate tepër të nxehtë. Mbi njërin prej stolave të lulishtes kryesore të qytetit, flinte një njeri me një çantë të zakonshme poshtë kokës. Ishte ulur në krahun e majtë me këmbët të mbledhura.
I pari e pa Arbëri, një burrë simpatik, oficer i lartë i marinës, i cili shkonte shumë herët në mëngjes në punë. U ndal dhe e vërejti njeriun që flinte i qetë me një gërhamë të lehtë.
-Mirë ka bërë! – tha me vete. Këtu është fresk. Duket se ky nuk është nga anët tona. Tek ne, ka kohë që nuk ka patur njerëz që flenë kështu jashtë shtëpive. Megjithëse ndjeu brenda vetes një dhimbje, u largua lehtë për të mos ia trembur gjumin...
I dyti kishte kaluar një shofer furgoni, i cili nxitonte të zinte radhën. I hodhi një sy dhe menjëherë i shkrepi në tru se mund të ishte ndonjë pasagjer. Iu afrua, por kur e pa në “kokërr” të gjumit, u largua duke folur me vete:
-Nuk del dhjamë prej pleshtit!
I treti erdhi Genci, punonjësi i bashkisë së qytetit, që ngrinte e ulte traun e parkingut në sheshin para bashkisë. E pa endacakun dhe qeshi me vete:
-E paska thekur deri vonë me raki!
Zhurmat në qytet filluan të shtoheshin. Makinat, dyer që kërcisnin, hapa që lëviznin me shpejtësi, mace që vraponin për t’u fshehur, lehjet e pakta dhe të lodhura të qenve që shtriheshin të lodhur nga “mundimet” e natës, fëmijë që zhurmonin për në shkollë, gazetashitësi që thërriste përgjatë rrugës për të rejat e njëzetekatërorëshit të fundit.
Endacaku kishte lëvizur lehtë, pastaj ishte orientuar me zhurmat dhe me lëvizjet që ishin intensifikuar gradualisht dhe ishte ngritur i qetë duke fshirë sytë. Me vete mendonte, si gjithmonë, kur gjendej kaq pranë ditës dhe kaq larg vetvetes.
-Kush është qëllimi i jetës? - pyeste veten shpesh. Dikush ose gjithkush më duket se e përcakton vetë. Asnjëherë njeriu nuk ulet seriozisht të mendojë se përse ka adhur në këtë jetë. Askush nuk mendon me qetësinë time. Përse? Sepse po të ulen, do të zhgënjehen. Njerëzit janë qënia biologjike më e dobët e kësaj bote që ne njohim. Mos vallë gabohem? Aspak! Kurrë nuk mund të thuash se unë erdha në jetë me këtë objektiv. Lindin gjatë jetës objektivat. Ja, unë vetë i thashë asaj që e vetmja shpresë e imja për të jetuar je ti. Dhe ajo qeshi. Sepse unë nuk isha shpresa e saj. Mbase dhe isha, por po ta pranonte ajo, mundet të ishte fundi i jetës së saj. Qeshi dhe u largua. U kujtua shumë vonë që unë vërtetë isha ajo, shpresa, e vetmja, që i jepte një mundësi për të justifikuar ardhjen e saj në këtë jetë...
Pastaj endacaku u ngrit ngadalë, si me përtesë, mori atë çantë të dalë boje nga përdorimi dhe mosha dhe filloi të ecte ngadalë, i trazuar vetëm nga zhurmat e brendëshme të mendimeve të tija. Qyteti nuk e shqetësonte aspak. As zhurmat e tij. I dukeshin shumë të kota. Bile ai e lidhte me një lloj butaforie të njerëzve, që kërkonin të identifikoheshin nga zhurmat, t’i jepnin emër vetes, jo qytetit. Qytetin ata e kishin për t’iu kundërvënë njëri-tjetrit për ekzistencën e tyre, për të shkuarën. Asnjëri nuk mund ta dinte se kishte të ardhme, vetëm të shkuarën dinin dhe atë përpiqeshin ta mohonin.
Njerëzit, eh, njerëzit! Tek troku i ndërgjegjes së tij po gjente vrapin e humbur të disa viteve të shkuara. Rendja e njeriut është shumë qesharake. Shqetësohet i gjori kur humbet portofolin, s’ka rëndësi a ka apo nuk ka gjë brenda. Tkurret në këtë humbje, duke mos ditur se humbjet janë pjesë e realitetit tonë të humbur. Harrohet se humbjet kanë madhësi, peshë, forcë. Dikush humbet shtëpinë, gruan, të dashurën, syrin, dorën, mendjen, gjymtyrët, forcën, miqtë, fëmijët, gjakun. Humbjet janë gjithfarëllojesh.
Dhe në çdo humbje, njeriu thotë:
- Për mua s’ka më kuptim jeta!
Por nesër vazhdon të jetojë. Dhe unë budallai mendoj se jeta ime ishte vetëm ajo, e dashura ime. Dhe qeni i saj më dukej i dashur, dhe macja, dhe gjithçka lidhej me të. Nuk doja të dija nëse kishte të tjerë në këtë botë mashtruese. Për mua ekzistonte vetëm ajo dhe ëndërra ime për të. Por ajo shihte më tej...
Dhe endacaku vazhdonte të ndiqte rrugën vetëm në mënyrë instiktive. Ai ecte vetëm pas mendimeve. Tkurrej ngadalë dhe qeshte me dashuri të dukshme vetëm nga zgërdhirja e fytyrës dhe buzëve, kur shikonte ndonjë qen rrugës, pas ndonjë zinxhiri të shndritshëm. Pastaj përmblidhte veten dhe fillonte të meditonte për “zinxhirët” me të cilët lidhet kjo botë. Vargonj të padukshëm e mbanin të lidhur njeriun gjithmonë. Njeriu ndjen vetëm se i dhemb qafa dhe e fërkon atë, por nuk i shikon ata, zinxhirët.
Endacaku vazhdonte ecjen. Para tij “zbriti” ajo, femra e jetës së tij. U përpëlit brenda lëkurës së tij. Harroi gjithë ç’kishte menduar me vete. Qyteti u zhduk. Njerëzit nuk ekzistonin më. Qeni i vogël që vinte pas së zonjës, filloi t’i lëpinte këmbët. E njohu. Ai ishte shtangur, ishte zverdhur. Ku s’e kishte kërkuar. Shpesh kishte ndjekur dhe puthur qen dhe mace që shihte rrugës, në emër të dashurisë së tij të humbur. Tani e kishte ballë për ballë. Ajo i qeshi. Ky i shtangur. Ajo iu afrua. Ai pa gojë, pa duar, pa këmbë. Nuk kishte këmbë të shkonte drejt saj. Nuk kishte duar ta përqafonte. Kishte vetëm shpirt, i cili, si avull në një dush, kishte filluar të rrethonte atë, të dashurën, ish të dashurën...
Pastaj ajo e preku. Preku qimet e rritura tej mase të fytyrës së tij. Kishte qenë i bukur, i mrekullueshëm. Ishte tjetërsuar. Një endacak i mjerë, me një çantë të dalë boje nën dorë, me gjithë pasurinë e tij të vyer, me të cilën do të përballonte gjithë jetën. Ajo çantë ishte shtëpia e tij, krevati, dysheku, jasteku, shoku i tij.
Përsëri dora e saj e preku. Ishte e ngrohtë, pak e lodhur në prekje, pak e trembur. I vuri dorën e tij mbi të sajën. Iu rikthye menjëherë një dritë që i mungonte. E afroi pranë vetes dhe e puthi. Dora u tërhoq lehtë dhe i humbi bashkë me figurën e saj, bashkë me qenin. Humbi në asgjë, në gjithësi, në hapsirë. Ia vodhi qyteti i rrëmujshëm...
U rikthyen zhurmat. Dikush e ndeshi padashur në sup dhe i tha diçka. Mbase i kërkoi falje. Mbase e shau. Po ç’rëndësi kishte? Ai tashmë kishte rihumbur gjithçka. Të humbësh është një mundësi për të gjetur, por të rihumbësh, është një mundësi më pak. Filloi të lëvizte ngadalë. Çanta i varej në dorë shumë besnike. Jeta i dukej shumë e madhe, por gjithë madhësia e tij tashmë, mund të përfshihej brenda asaj çante.
U ul buzë rrugës mbi një si bordur trotuari. Një mace flinte e qetë duke shijuar rrezet e diellit. Vuri dorën mbi të dhe filloi ta ledhatonte. Macja hapi në fillim njërin sy. Duket përtonte t’i hapte të dy. E kishte kuptuar se duheshin minimizuar mundimet në këtë jetë. Pa që dora ishte dashamirëse. Pastaj hapi dhe syrin tjetër. U shtriq disi dhe filloi t’i afrohej. Kishte kohë që s’e kishte provuar një dorë të kujdesshme mbi qimet e buta të saj. Dhe ajo flinte rrugëve. Shpesh gjendej dhe ndonjë “dashamirës” që i jepte ndonjë të goditur, por asnjëherë një drekë apo darkë të shijshme.
Ai e mori në gjoksin e tij. E përkëdhelte me shumë ëmbëlsi. E dashura e tij filloi të shfaqej mbi sytë e zbutur të maces. Mori formë. E puthi me afsh “të dashurën” e tij. Butësia e qimeve të maces, i dhanë ndjesinë e kohrave të dikurshme në krahët e së dashurës. E afroi tek buzët e tija fytyrën e saj. E puthi fort në buzë. Po përjetonte çastet magjike që jeta t’i sjell ndonjëherë, qofshin këto dhe si ky moment...
E kishte puthur aq shumë sa “e dashura” u nervozua, klithi dhe e grrishti në fytyrë. I shpëtoi nga dora dhe u zhduk. I mbeti vetëm ngrohtësia e gjakut që po i rridhte nga fytyra. Shikoi duart e tija të mbushura me gjak. Pastaj ndjeu se përrreth kishte shumë njerëz që qeshnin.
Pastaj, dikush, iu hakërrye:
-Kafshofil! I çmendur! Ik nga këtu! Manjak i ndyrë! Dhe macet tona do të përdhunosh ti?!
Ndjeu se një tjetër e goditi në turinj. Gjaku i mbushi dhe buzët, ndjeu aromën e kripur dhe ngrohtësinë e gjakut të tij. Nuk u ngrit. U mblodh kruspull dhe sikur dëshironte ta godisnin. Po kënaqej nga goditjet. Jeta e kishte goditur gjithmonë pa papushim dhe pa dhimbje.
Pastaj turma u shpërnda duke sharë, duke qeshur, gjithsesi duke bërë zhurmë.
Qyteti u mvesh gjithë atë ditë dhe atë natë me ngjarjen e “tmerrshme” që kishte ndodhur. Burrat tregonin grave dhe gratë burrave të tyre. Fëmijët gajaseshin se si një njeri kishte tentuar të përdhunonte një mace. Po zhgrryhej qyteti. Një komedi dramatike...
Kurse endacaku ishte larguar. Nuk dihet se ku. Nuk dihet se kur. Mbase ishte një “hije” nga ata që ngriheshin pas vdekjes, ndonjë lugat.
Disa të tjerë thonin se ishte ai, dreqi, i cili kishte filluar tani të shfaqej pa frikë në këtë botë të trazuar, që ishte futur tek çdo njeri.
Disa e quanin një mrekulli. Ishte një shenjë se bota po shkonte drejt fundit të saj. Tani duhet të priteshin dhe tërmetet, vullkanet, shirat, zjarret, luftrat..., të pritej fundi.
Ai që ishte disi më stoik ndaj ngjarjeve, reagonte disi më ndryshe:
- Mos u nxitoni! Jeta i ka këto. Duhet durim. Ne po durojmë përdhunues shumë herë më të trishtueshëm se një endacak dhe një mace, dhe ajo endacake. Ata janë brenda llojit të tyre. Si lufta, ashtu dhe dashuria brenda llojit, janë më të rrezikshme.
Macja kishte vrapuar dhe ishte fshehur diku poshtë një koshi të madh plehrash dhe dridhej. Endacaku ishte larguar shumë larg qytetit. Çantën e mbante gjithnjë me vete. Kishte arritur në fund të mallit të tij për botën e gjallë. Kurse qyteti zhgërryhej në trysninë e “tmerrit” që kishte përjetuar...
