Robert Shkurti (Përgatiti për botim Angela Kosta)
Moderator 
Pohim nga Parajsa
Sapo hapi derën e shtëpisë dhe u fut në korridor, Entela hoqi maskën me një ndjenjë çlirimtare, si të kishte hequr një barrë të padukshme nga fytyra. Fytyra e saj, më në fund e zhveshur nga mbrojtja plastike, u mbush me frymë të thellë, si për t’u rikthyer te vetvetja pas një dite të gjatë nën hijen e kujdesit. Maska i dukej tashmë si një lëkurë e huaj, e huazuar nga një botë që nuk i përkiste më askujt, por që të gjithë ishin të detyruar ta mbanin. Ligji e donte kështu, dhe sado e bezdisshme të ishte, rreziku i një gjobe apo më keq, i vetë virusit, nuk e linte pa e vendosur.
Pandemia kishte pushtuar globin si një hije e errët, duke marrë jetë të pafajshme, sidomos të moshuar, e duke shndërruar ajrin në diçka që nuk thjesht thithej, por edhe frikësohej. E lodhur, Entela vendosi të ndalonte pak, por fillimisht rregulloi disa gjëra në kuzhinë, i dha një fshirje të shpejtë shtëpisë me fshesën me korent, pastaj u ul më në fund para kompjuterit, vendi i saj i qetësisë. Ky ishte rituali i saj i zakonshëm i mbrëmjes: një orë, ndoshta dy, vetëm ajo dhe ekrani, si një dritare ku largoheshin streset, mendimet dhe pasiguritë.
Me një klikim të lehtë, u fut në Facebook. Ndër postimet e zakonshme e të zhurmshme, një mesazh i ra në sy. Adresuar nga një emër i njohur — një shoqe e gjimnazit, që si për çudi, mbante të njëjtin emër me të: Entela. E çeli pa menduar gjatë. Por fjalët që lexoi e ngrinë. Sikur koha u ndal aty. Fytyra iu zbardh, pështyma iu tha në gojë dhe zemra i rrahu fort për një çast, pastaj u ndal, si për të dëgjuar lajmin që do ta trondiste.
Indriti ka vdekur.
Vetëm kaq kishte shkruar shoqja. Pa shpjegime. Pa hollësi. Vetëm fjala “vdekje” që i ra si gur mbi shpirt.
E mbërthyer para ekranit, Entela humbi në një heshtje të thellë. Kujtimet nisën të vërshonin si një lumë që kishte thyer digën. Ajo dhe Indriti – bashkë në bankën e fundit të klasës. Në fillim si shokë të zakonshëm, si dy qenie që ndanin hapsirën dhe detyrat e përditshme. Por me kalimin e kohës, diçka kishte ndryshuar. Pa u ndjerë, ai ishte kthyer në praninë që e ngrohte, në një dritë që e tërhiqte përtej shpjegimit.
Çdo mëngjes, sapo mbërrinte në oborrin e shkollës, sytë e saj e kërkonin pa vetëdije. Kur e shihte, zemra i përshpejtohej dhe fryma i bëhej e cekët, sikur i mungonte oksigjeni vetëm nga emocioni i afërsisë së tij. Asnjë nuk e vinte re, por ajo e ndiente nxehtësinë që i përvëlonte faqet. Tisi i kuq e mbulonte fytyrën sa herë ai i fliste, dhe ajo e dinte – po, e dinte – se ndjenjat kishin kapërcyer kufijtë e shoqërisë.
Por tani… ai ishte thjesht një emër në një mesazh të ftohtë. Një kujtim që nuk do të mundej më ta shihte. Vetëm një kujtim.
Me kalimin e ditëve, rrahjet e zemrës dhe frymëmarrja e saj nisën të gjenin një ritëm të ri sa herë që ai ishte aty, një ritëm që i përkiste vetëm pranisë së Indritit. Sikur dikush i padukshëm t’i kishte fshirë tisin e kuq nga faqet me një penel të butë, ajo ndihej më e çliruar, më e sigurt në përballjen me sytë e tij. Kur vinte pushimi i madh, gjithçka që dëshironte ishte të qëndronte pranë tij. Dhe në fund të çdo dite shkollore, ajo gjithmonë ishte e fundit që i thoshte “mirupafshim”, si për të zgjatur edhe pak atë çast të fundit.
Kur ai mungonte, një zbrazëti e ftohtë i zbriste në kraharor. Trishtimi nuk kishte fjalë, veç një ndjenjë të pashpjegueshme humbjeje. Ai mungonte shpesh. Sëmundja e mushkërive dhe reumatizma e kishin bërë shëndetin e tij të brishtë, por asgjë nuk ia zbehte vlerën që ai kishte për të.
Në çdo ekskursion, në çdo shëtitje në qytet, në çdo orë të lirë, shpresa e vetme e Entelës ishte të qëndronte pranë tij. Kur nëna e saj gatuante ndonjë ëmbëlsirë të mirë, ajo i ruante një copë për Indritin. E ndanin bashkë, mes të qeshurash dhe shakave të pafajshme, si dy fëmijë që fshehin një sekret të ëmbël.
Edhe ai e ndiente. Ai e kishte vënë re butësinë, afërsinë, vëmendjen e saj të heshtur. E ndiente dhe e vlerësonte. Gjatë orëve të mësimit, nganjëherë afroheshin aq pranë saqë duart dhe këmbët e tyre preknin njëra-tjetrën pa qëllim. Ajo ndiente frymën e tij, aromën e trupit të tij, një përzierje e pastër, e veçantë, që i mbetej gjatë në kujtesë.
Ai ishte gjithnjë i rregullt: rrobat e pastra, flokët e zinj të krehur me kujdes, fytyra e lëmuar, lëkura e butë. Nuk ishte domosdoshmërisht “i bukur” në kuptimin klasik, por kishte diçka që të tjerët nuk e kishin, një dritë të fshehur në shpirtin e tij, që vetëm Entela dinte ta shihte dhe ta lexonte.
Në vitin e tretë të shkollës së mesme, lidhja e tyre u thellua. Ajo priste. Priste fjalën e parë që do të përmbante gjithë çka ndiente ai. Priste pohimin. Zemra i rrihte më fort në çdo takim. Ai vonohej. Ndoshta nuk kishte guximin. Ndoshta sëmundja e bënte të ndalej para jetës. Por ajo ëndërronte, siç dinë të ëndërrojnë vajzat në atë moshë, me një pastërti që vetëm zemrat e virgjëra e ruajnë.
Pastaj, gjatë pushimeve të verës, fati i takoi rastësisht në qendër të qytetit. Kur ai e pa, fytyra iu ndriçua. Rrezet e diellit kishin lënë një hije të errët mbi të, por ajo dalloi menjëherë një skuqje të lehtë. U përmbajt. Donte të hidhej në qafën e tij, ta përqafonte fort, ta puthte pa fjalë, por u step. Kishte sy që vështronin. Ishin në rrugë. Por më pas nuk i interesoi më. Kishin biseduar gjatë, më shumë se pesëmbëdhjetë minuta. Ai i kishte marrë dorën dhe ia kishte ledhatuar lehtë, aq butë saqë gishtat e tij u ndjenë si një premtim i papërfunduar.
Zemra e saj u përplas fort në kraharor. Gjoksi lëvizi nën këmishën e bardhë me një ritëm të vrullshëm. Ndjeu se si kopsat e saj rrezikonin të këputeshin nga frymëmarrja që i dridhej. Vuri re sytë e tij që rrëshqisnin mbi trupin e saj. Dhe për një çast të çmendur, dëshiroi t’i ndjente duart mbi të, përkëdheljet e tij, ngrohtësinë e paduruar. U skuq edhe më shumë, por kësaj radhe nuk e dinte nëse ai e kishte vënë re.
Kur u ndanë, dorë për dore, pëllëmbët e tyre ishin të lagura nga emocionet, jo nga vapa.
“A thua të ketë qenë shenjë dashurie?” – kishte menduar ajo atë ditë, ndërsa ndaheshin me përqafimin e munguar dhe dorën që ende i dridhej lehtë nga prekja e tij.
Muaji gusht i asaj vere iu duk si një kohë e paanë, që ecte nëpër ditë të ngadalta e net të nxehta si një mallkim i heshtur. E priste shtatorin me padurimin e një zemre që kishte mbetur pezull. Ishte e bindur se me fillimin e vitit të ri shkollor, Indriti më në fund do ta thyente heshtjen e gjatë dhe do t’ia shprehte ndjenjat. Por ndodhi e kundërta.
Viti i maturës kaloi njësoj si tre të tjerët: me buzëqeshje, me biseda të çiltërta, me shaka të pafajshme, por pa fjalën që ajo priste. Ai mbeti i njëjti. Pranë saj, por kurrë aq pranë sa donte zemra e saj.
Trishtimi nuk i erdhi si stuhi, por si një hije që u shtri ngadalë mbi të, derisa një ditë, rastësisht, e pa duke ecur në shoqërinë e një vajze tjetër. Ishte e re, ndoshta e vitit të parë ose të dytë. E bukur. Dhe kjo pamje e thjeshtë, pa asnjë fjalë, i kishte këputur diçka thellë në zemër, si të ishte çarë një fijë delikate që i mbante shpresat pezull.
Goditja ishte e fortë. Nuk ishte përgatitur për një zhgënjim të tillë. Dhe pastaj, siç ndodh me dhimbjet e pashprehura, nisi të ftohej. Një distancim i qetë, por i pandalshëm, i mbështjellë në heshtjen që të dy nuk e thyenin më. Në fund të vitit, edhe fjalët në bllokun e kujtimeve të maturës ishin të ngrira. Të shkurtra. Të zbrazëta.
Ajo nuk tha asgjë, por ai e kuptoi. E ndjeu në atë heshtje të hidhur që mbeti pezull ndërmjet tyre, si një fjalë e pashkruar që s’do të thuhej kurrë.
Dhimbjen e saj nuk e ndau me askënd. E mbajti të mbyllur brenda vetes, në netët e gjata ku bisedonte vetëm me hënën që futej përmes dritares së dhomës. Aty përpiqej t’i jepte kuptim asaj që kishte ndodhur. “Ndoshta ishim moshatarë dhe kjo e pengoi…”, — pëshpëriste për vete. Por mendimi i shkëputej si një fije balone që e merr era, duke humbur diku në errësirë.
Dëshironte ta besonte se kishte një arsye. “Në këtë vend ku meshkujt gjithmonë duan të jenë më të mëdhenj në moshë, ndoshta kjo e frenoi”, — mendonte me një lloj ndrojtjeje dhe turpi, flakë e kuqe në fytyrë. Pastaj shkundte mendimet dhe i fliste vetes: “Oh, çfarë marrëzie… ndoshta ishte vetëm në kokën time.”
Pas gjimnazit, rrugët e tyre u ndanë. Ai mori rrugën e jetës së vet, ajo po ashtu. Por ajo nuk i mbajti kurrë mëri. Ndoshta kishte qenë thjesht një iluzion, një ndjenjë që e kishte jetuar e vetme, si një letër që nuk arriti kurrë tek marrësi. Ndërsa pengu po, ai mbeti i heshtur dhe i thellë.
Kur kujtimet e sollën sërish në atë gjendje të turbullt, Entela u kujtua për Petritin, shokun më të afërt të Indritit, dhe i shkroi menjëherë. Ai iu përgjigj pa vonesë. Lajmi e goditi si një rrufe: Indriti kishte vdekur nga COVID-i. Trupi i tij i dobësuar nga problemet e mushkërive, reumatizma dhe së fundmi diabeti, nuk e kishte përballuar dot pandeminë që po rrëmbente jetë njerëzish në çdo cep të botës.
Petriti i shkroi gjithashtu se Indriti kishte pasur tre djem. Dy prej tyre tashmë të martuar, ndërsa i treti, ende beqar, jetonte me të. Gruaja e tij kishte ndërruar jetë disa vite më parë, një lajm që Entela e kishte dëgjuar dikur dhe e kishte përjetuar me një ndjesi të hidhur dhembshurie.
Tani, edhe ai ishte larguar nga kjo botë. Ende pa mbushur të gjashtëdhjetat.
Disa muaj më vonë, një mëngjes e gjeti Entelën zgjuar me zemrën që i rrihte çuditshëm dhe një lloj frike të heshtur në shpirt. Kishte parë një ëndërr. Ishte aq e gjallë, aq e vërtetë, sa dukej sikur nuk kishte qenë thjesht një fragment nate, por një përjetim.
Indriti i ishte shfaqur. Ishin në një sallë të mbushur me dritë të ëmbël, në një mbrëmje vallëzimi që nuk i ngjante botës që njihte. Ai vallëzonte me të, i veshur me një kostum elegant, ngjyrën nuk e mbante mend, por hijeshinë dhe dritën në fytyrën e tij nuk do ta harronte kurrë. Ishte ndryshe nga ç’kishte qenë në rini, por buzëqeshja ishte po ajo. Një buzëqeshje që e kishte pushtuar.
Edhe ajo ishte e veshur me një fustan bezhë, të ngjitur pas trupit. Flokët i kishte të gjatë, të lëshuar mbi supe. Vallëzonin të përqafuar, me sytë që s’shkëputeshin nga njëri-tjetri. Nuk kishte fjalë, vetëm ndjesi. Ai e kishte afruar pranë vetes. Ajo ishte mbështetur fort. I ngjante një takimi të vonuar, por të përkryer.
Dhe në mes të asaj ndjesie të përkryer, ai i kishte thënë:
— “Entela… unë të kam dashur. Por nuk pata kurrë guximin të ta thoja, kur ishim ende në bankat e shkollës,” – i tha Indriti me zë të butë, teksa vallëzonin në atë mbrëmje të ëndërrt.
Ajo e pa drejt e në sy, si dikur në orët e heshtura të mësimit, kur fjalët mbeteshin të pashprehura.
— “Edhe unë të kam dashur, Indrit. E dija që më doje. Por ti kishe frikë nga unë… dhe unë kisha frikë nga ti,” – ia ktheu ajo, me një buzëqeshje që i ngjante ndjesë dhe çlirim.
Ai uli kokën paksa dhe pëshpëriti:
— “Eh… kështu ishte ajo kohë. Vërtet, unë kisha frikë nga ty. Ti ishe shumë e bukur. Unë ndihesha i vogël përballë teje… por të kam dashur shumë, Entela. Shumë…”
Ajo buzëqeshi lehtë, një buzëqeshje që vinte nga thellësia e shpirtit, dhe i tha:
— “E sa vlen kjo tani? Ti nuk je më mes nesh...”
Fjalët i rridhnin butë, si një rrëfim që nuk kërkonte më përgjigje. Ai gjithashtu buzëqeshi, një buzëqeshje e qetë, e paqtë, dhe e tërhoqi pranë vetes, ngadalë, për ta puthur.
Në atë çast, ajo u zgjua.
Nuk e mbante mend nëse e kishte puthur apo jo.
Por pastaj, duke parë dritën e mëngjesit që hynte përmes grilave të dritares, tha me vete:
“E ç’rëndësi ka nëse më puthi apo jo? Ai nuk jeton më… dhe mua më vjen shumë keq për të.”
“E ç’rëndësi ka nëse më puthi apo jo? Ai nuk jeton më… dhe mua më vjen shumë keq për të.”
Lotët, të ngrohtë, i rrëshqitën mbi rrudhat e lehta të faqeve. Ishin lot paqeje, jo më dhimbjeje. Një ndjenjë e çuditshme, e lehtë, nisi të mbushte gjoksin e saj.
Pas kaq shumë vitesh, ajo ndjesi e bukur e gjimnazit, që e kishte shoqëruar si një thikë e padukshme për më shumë se dyzet vjet, më në fund ishte shkrirë. Ishte tretur si një stalagmit në grykën e një shpelle, kur në pranverë hyn ngrohtësia.
Ai e kishte dashur.
Ajo nuk kishte gabuar. Nuk kishte ëndërruar më kot. Ndjenja e saj kishte qenë e vërtetë. Dhe ai, edhe pse me shumë vonesë, ia kishte dhënë pohimin… nga Parajsa.
Atje ku dashuritë e pafolura gjejnë zë. Atje ku fjalët e pathëna bëhen prehje.
Atje ku ai do të qëndronte përjetësisht.
Atje ku ai do të qëndronte përjetësisht.
Përgatiti për botim Angela Kosta
