Akademik Hakif Bajrami - MARRËVESHJA e KATËRT JUGOSLLAVO TURKE
E TË GJITHË SHQIPTARËVE NGA JUGOSLLAVIA NË TURQI SIPAS NENIT 2 TË KONVENTËS SË VITIT 1938
2. Nuk përkufizohet sasia (numri i emigrantëve) as koha e emigrimit publikisht. Limitet do të mbesin çështje e posaçme e Ministrive respektive.
Përfundim tragjik i këtij pazari për shqiptarë: Më 1951-1952 shpërngulën 37000 shqiptarë, boshnjakë dhe turq (të konvertuar); Më 1953 shpërngulën 19300; Më 1954 shpërngulën 17500; Më 1955 shpërngulën 51000; Më 1956 shpërngulën 7710; Më 1957 shpërngulën 41300; Më 1958 shpërngulën 41300; Më 1959 shpërngulën 32000; Më 1960 shpërngulën 27880; Më 1961 shpërngulën 31600; Më 1962 shpërngulën 15940; Më 1963 shpërngulën 25720; Më 1964 shpërngulën 21530; Më 1965/6 shpërngulën 19821.Në shtëpitë dhe pronat e shqiptarëve u sollën 64 220 kolonë sllavë*. *(Shih Jedan elaborat za resavanje kolonialne politike na jugu/tajni dok/1965/6-KEF.)
PROJEKTI PËR SHPËRNGULJËN E SHQIPTARËVE NGA VISET JUGORE NË TURQI, Beograd, mars 1939
Shpërngulja e popullsisë myslimane e theksuar në pikën një të nenit 1, të Konventës për shpërngulje donte bëhet nga trevat e numëruara nga neni 2 i Konventës, përkatësisht nga rrethet e Serbisë Jugore dhe Malit Zi .
II
Për të gjitha punët rreth zbatimit të Konventës për shpërnguljen e popullsisë myslimane, të themelohen institucione speciale ku do të përfshihen organet ushtarake dhe civile në kryerjen e detyrës së caktuar sipas nevojës, e që me kohë dhe shpejt do ta kanë ndihmën e kërkuar.
III
Këto institucione speciale do të jenë: 1. Komiteti qendror në Beograd, si organ suprem mbikëqyrës. 2.Inspektorrri suprem në Shkup si organ kryesor organizativ dhe ekzekutiv për shpërngulje. 3. Dy inspektorate lëvizëse, si organe ndihmëse për inspektoratin suprem në Shkup.
IV
Në Komitetin qendror në Beograd do të hyjnë përfaqësuesit e ministrive: Të Punëve të Brendshme; të Punëve të Jashtme; Ushtrisë dhe Marinës; Ministrisë së Financave dhe asaj të Bujqësisë. Përfaqësuesit dhe zëvendësit e tyre do t` i caktojnë ministrat kompetentë.
V
Komiteti qendror për shpërngulje është kompetent: 1. Të ndërmarrë të gjitha masat e duhura me qëllim të organizimit të shpërnguljes dhe të kujdeset për zbatimin e drejtë të Konventës si dhe t` i plotësojë të gjitha obligimet që dalin nga Konventa. 2. Të japi instruksione të obligueshme për punë rreth përgatitjes dhe kryerjes së shpërnguljes. 3. Që të zbatojë mbikëqyrjen e punës së inspektoratit Suprem dhe të inspektorëve të krahinave.
VI
Në krye të Inspektoratit Suprem në Shkup do të qëndrojë Inspektori Suprem, të cilin si përfaqësues i pushtetit mbretëror, do ta vendosë MPB, duke e caktuar në atë pozitë një nëpunës të lartë krahinor ministror, i cili është me përvojë dhe njohës i mirë i situatës në Serbinë Jugore. Atij, MPB do t` ia caktojë një numër të caktuar ndihmësish të rinjë.
Inspektorati Suprem në Shkup, do t` i caktojë si bashkëpunëtor nga një përfaqësues i Ministrisë së Ushtrisë dhe Marinës si dhe Ministrisë së Brendshme, sipas nevojës që do ta caktojë për punë të Inspektoratit Suprem në Shkup duke llogaritur edhe një numër nëpunësish profesional nga resorët tjera.
VII
Detyrat e Inspektoratit Suprem
1.Në bazë të autorizimeve më të gjëra, nga Qeveria Mbretërore dhe Komiteti Qendror për shpërngulje, të veprojë për realizimin e qëllimeve të Konventës. 2. Që në vendin përkatës të organizojë shpërnguljen sipas dispozitave të theksuara në Konventë, që do të thotë sipas Komitetit Qendror për shpërngulje në Serbinë Jugore. 3. Që si organ kolektiv t` i kryej të gjitha detyrat e shpërnguljes, si dhe punët e parapara me nenin 18 të Konventës së nënshkruar për shpërngulje. 4. Që të organizojë punën e inspektorëve lëvizës, duke iu dhënë të gjitha urdhëresat dhe udhëzimet për punën e tyre. 5. Të kryej të gjitha punët lidhur me shpërnguljen që ia jep për detyrë Komiteti Qendror për shpërngulje me seli në Beograd.
VIII
Në krye të inspektorateve lëvizëse, si organe ndihmëse të Inspektorit Suprem në Shkup janë instruktorët, të cilët së bashku me numrin e nevojshëm të personalit ndihmës, i përcakton MPB. Inspektorët drejtpërdrejt janë të varur nga Inspektorati Suprem, i cili do t` ua caktojë vendin dhe krahinën dhe do t` ua japë të gjitha udhëzimet dhe urdhëresat e nevojshme për punë.
IX
1.Që sipas urdhëresave të udhëzimeve të Inspektoratit Suprem t` i kryejë të gjitha punët administrative dhe teknike në vend, që kanë të bëjnë me grumbullimin dhe rregullimin e të dhënave sistematike, klimatike dhe të tjera për personat, të cilët duhet të shpërngulën, t` i përpilojë regjistrat e duhur me qëllim të përpilimit të regjistrave te të shpërngulurve për t` i dërguar këta deri në stacionin më të afërm hekurudhor, së bashku me orenditë shtëpiake dhe gjësendet e tjera të lëvizshme. 2. Të organizojë të gjitha transportet e të shpërngulurve dhe gjerave të tyre të lëvizshme: bagëtive dhe gjërave tjera deri te stacioni hekurudhor. 3. Që në krahinën e tij të vendosë të shpërngulurit në vagonët e caktuar. 4. Që të kujdeset për transportin e rregullt dhe të shpejtë nëpër territorin e tyre dhe në përgjithësi të organizojë dhe kryej të gjitha shërbimet e transportit te të shpërngulurve. 5. Që për çdo familje të shpërngulur të sigurojë të dhëna të mundshme sesa familje bujqësore po shpërngulen, sa tokë kanë dhe shtëpi e ndërtesa ekonomike tjera i posedojnë. Të dhënat t` i shënojnë në regjistrat e saktë për t` ua dërguar organeve agrare më së largu në afatin prej 20 ditësh, nga fillimi i shpërnguljes. Për punën e mëtejme duhet të punohet në përputhje me nenin 6 të Konventës për shpërngulje. 6. T` i kryej të gjitha punët e tjera, të cilat i cakton Inspektorati Suprem me qellim të zbatimit të drejtë të dispozitave të Konventës për shpërngulje, si dhe dispozitave përkatëse të Ligjit për KOLONIZIM të interesuarve.
X
Për zbatimin e kësaj Konvente për shpërngulje dhe të gjitha veprimeve lidhur me te, të gjitha ministritë kompetente me kohë duhet t` i kryejnë punët e organizimit duke llogaritur të gjitha shërbimet dhe të sigurojnë sa më parë financat e nevojshme për ekstra (korrupsion të personave turq në nivele më të larta) dhe intra ( financa që duhet siguruar nga puna joprofitabile e doganave shtetërore) shërbime.
XI
Komiteti Qendror i caktuar për shpërngulje me seli në Beograd, me autorizimet e plota zyrtare të drejtojë aksionin e plotë për shpërngulje sipas dispozitave të Konventës për shpërngulje të popullsisë MUSLIMANE nga Serbia Jugore. Këtij Projekti të punës i kanë paraprirë disa mbledhje të zgjeruara dhe të ekspertëve, të organizuara nga inspektorët e MPB, sidomos zotërisë Kunoviq dhe MB, zotëri Magovçeviq. Mbledhje janë mbajtur edhe me ekspertë të MPJ. Në të gjitha takimet janë bërë përgatitjet për zbatimin e Konventës. Në mbledhjen e fundit jemi autorizuar ta përpilojmë këtë Projekt për ta dërguar në MPJ për punë të mëtejme. Edhe MPJ-ës ia kemi përgatitur një historik të gjithë kësaj çështje strategjike për interesat nacionale dhe shtetërore.”*
*(Dok. gjendet në AJ. Fondi 66, i përpiluar nga Petar A Kunoviq dhe Voja Magovqeviq në mars 1939).
PSE PO I BOTOI KATËR KONVENTA-PËR FAKTIN SE SHQIPTARËT DUHET TË MËSOJNË NGA KONVENTA E PESTË, SI PASOJË (1998/1999) ishte paraparë që në Kosovë mos të mbetet shqiptarë i gjallë, deri më 28 VI 1999.
U kthehemi temës së pasojave të konventave
Në një dokument të MPJ të Jugosllavisë (1939) theksohet historiati i përpilimit të Konventës famëkeqe Jugosllavo-Turke më 11 korrik 1938, e cila në prag të Luftës Dytë Botërore, parashihte shfarosje totale të popullsisë FSHATARE shqiptare në Jugosllavi. Konventa ishte rezultat i konventave të mëparme në mes Turqisë dhe Greqisë (1923); Turqisë dhe Bullgarisë më 1937; Turqisë dhe Rumanisë (4 shtator 1938); nga udhëzimet e Këshillit të Antantës Ballkanike në shkurt 1938; Në kuvendin e Antantës Ballkanike, më 25-27 korrik 1938 MPJ i Turqisë Ruzhdi Aras, do të kërkojë popullsi nga ish viset e Perandorisë; Në MPJ të Jugosllavisë mbledhje mbaheshin në kontinuitet, për ta shfrytëzuar shansin e shekullit: më 6 mars, më 13 prill, më 30 maj, më 15-16 qershor 1938. Konventa Jugoslalvo-Turke u konstatua e kryer më 11 korrik 1938, duke u përafruar nga dy zyrtarë jugosllav ( M. R. dhe V. M) dhe zyrtari i Republikës Turqisë Hasan Saka dhe Dr C. Astrogan. Gjatë përpilimit të konventës ishin të pranishëm përfaqësuesi i Greqisë dhe një opservator nga Qeveria Greke. E vërteta, gjatë gjithë kohës sa u përgatit Konventa, Gjeneral Shtabi i Turqisë zhvillonte debate se prej kah duhet filluar LUFTA, për ta kthuer serish fuqinë turke në Ballkan. Ky debat zhvillohej në shembullin e majorit Beqir Grebene, që ishte kthyer në Shqipëri në fund të vitit 1913, krejt me program për t` i shpallë luftë Serbisë dhe Greqisë, dhe për ta kthyer shansin e një PRINCI mysliman, karshi qendrimit të papranuar në Trieshtë (mars 1913), se Shqipërisë i duhet në princ i krishterë evropian; përkatësisht përpjekjes së Kuvendit të Krujës (maj 1913), se Shqipërisë i duhet një princ Mysliman, ku fjalën kryesore e kishte Esat Pasha. E dështimi i dy kuvendeve dhe instalimi i Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit në Shqipëri, do t` u jep fund pazareve, për një kohë, por jo që ta ndalë luftën e Esat Pashës kundër Ismail Qemailit. E vërteta, Beqir Grebene me planin e tij legal ( e kishte planin ilegal të xhonturqve) e kishte bindë edhe Hasan Prishtinën se ai po angazhohej që ta kthej Kosovën dhe Çamërinë nën sundimin e Qeverisë Vlorës. Bisedimet me konsullin bullgar në Vlorë (Pavllovin) e binden Ismail Qemalin të pranoi një aleancë të mundshme: Turqi-Bullgari-Shqipëri. Por këta politikanë nuk e kuptonin se Fuqitë Evropiane ishin të ndara në DY TABORRE kundërshtare: GJERMANIA, AUSTRO-HUNGARIA dhe ITALIA ishin boshti; Kurse Anglia, Franca dhe Rusia ishin Antanta. E shqiptarët u rreshtuan andej kah ishte Austro-Hungaria.
Deri me tash në historiografi ka mbretëruar mendimi 1918-1941, se: “Turqia kishte nevojë për popullsi”. E vërteta, ishte se Republika e Turqisë aspironte ta përsëritë historinë me një Beqir Grebene të Dytë, por jo të dënohet me vdekje nga evropianët (holandezët). E vërteta, Turqia e kishte të njohur mbarimin e kongreseve shqiptare në Trieshtë( ku dominuan të krishterët) dhe në Krujë me organizim të Esat Pashps, ku dominuan myslimanët. Po jo vetëm kaq, MPJ e Turqisë ishte në dijeni pse nga Gjenerali Trollamn u PENGUA Kongresi panëshqiptar i paraparë të mbahet në Elbasan më 5 mars 1916.
Të përfundojmë, se major Beqir Grebenea në fund të vitit 1913 dhe fillim 1914 e kishte shti në hasmëri me Evropën Ismail Qemalin, sepse KINSE provoi ta kthej pushtetin e Sulltanit në Shqipëri. Prapavija ishte aq perfide sa që Esat Pasha një kohë i ndejti pranë, sepse “paska ardhur ta çlirojë Kosovën dhe Çamërinë. Kuptohet se Beqir Grebene u nxu dhe sipas porosisë së atyre që ishin pro Prncit Krishter në maras 1913 në Trieshtë, u dënua me vdekje, duke ia kthyer burgimit e përjetshëm me 20 oficerë të tjerë xhonturq. Por tërë pazarin e prishi Lufta e Parë Botërore.
Më 1938, Jashar Nabiu ishte REGJISOR i Konventës 1938 për faktet se: Ahmet Zogu ishte shpallë Mbret i shqiptarëve pa e pyetur Ankaranë; për faktin se ishte martuar me një hungareze; për faktin se donte ta zhveshte nga popullsia shqiptare nën Jugosllavinë, e cila për çdo kohë mund t` i jepte PESË divizione. Edhe këtë Pazar e prishi Lufta e Dytë Botërore. E vërteta në këtë kohë (1938) Italia ishte në gatishmëri ta okupojë Shqipërinë që praktikisht konsiderohej e plagosur. Jo vetëm kaq, Italia u kishte premtuar disa komiteteve shqiptare se: “do t` i bashkojë të gjitha tokat shqiptare nën protektoratin e saj”. Pra, Konventa për shfarosjen unanime (neni 2 i konventës) e shqiptarëve deri më 1944 (neni 4 i konv.), konsideronte Shefqet Verlaci ishte jugoslavo-turk, por jo pa hisen e Antantës Ballkanike, e cila ideohej nga Franca si krijuese e Mbretërisë SKS (Jugosllave), për ta penguar dominimin e ndikimit gjerman në Ballkan. Edhe këtë Pazar e prishi Lufta e Dytë Botërore.
Konventa e KATËRTË (1953), ishte e ideuar nga agjenturat Perëndimore për ta ZHVESHË pushtetin e Enver Hoxhës nga GJASHTË DIVIZIONET që konsideronte se i ka në Kosovë dhe Maqedoni. Pra nuk ishte në esencë Enver Hoxha e as ideologjia sepse edhe Tito ishte komunist, por ishte fjala për shfarosje të një populli që ishte me shumicë absolute mysliman. E dikush do të thotë e pse Turqia ishte hisedar në këtë aksion, sepse fanatikët turq, mendonin se “Shqiptarët e kanë shkatërruar Perandorinë e tyre”, akuzë kjo që nuk ka asnjë të vërtetë. Ata nuk e kuptonin se kush është Evropë dhe rekonkuista e saj. Ideator i kësaj konvente xhentelmene (1953) ishte Hulusi KEJNANI, agjent i UDB-ës; MI6 dhe një shërbimi ndër më të fuqishmit në botë. Qendra e tyre ishte në Kretë, Nish dhe Gerum afër Trieshtës.
Historia tragjike shqiptare e shpërnguljes u përsëritë edhe në fund të shekullit. Në këtë kohë, Kosova ka pasë tradhtarë më shumë se kurdoherë më parë. Por kishte PATRIOTË me të guximshëm se sa në tërë historinë kombëtare së bashku, të ngjitur si mishi e thoni në UÇK, sepse e kreu punën së bashku me NATO-n.