Enigma historike... (shqipëroi Ismail Ismaili)
Moderator 
ENIGMA HISTORIKE: KU ËSHTË VARROSUR VËRTET ALEKSANDRI I MADH?
Nga Laurie Henry
Sekreti i varrit të Aleksandrit të Madh ka mahnitur breza të tërë historianësh, arkeologësh dhe entuziastësh në mbarë botën. Pavarësisht shumë kërkimeve dhe spekulimeve, vendndodhja e saktë e varrit të tij mbetet një nga misteret më të mëdha në histori.
|
SHKURTIMISHT Aleksandri i Madh, i cili vdiq në vitin 323, fillimisht u varros në Memphis përpara se trupi i tij të transferohej në Aleksandri, duke simbolizuar trashëgiminë e tij. Vendndodhja e varrit të tij në Aleksandri, pavarësisht famës historike dhe vizitave nga figura të tilla si Jul Cezari, mbetet një mister për shkak të transformimeve urbane dhe fatkeqësive natyrore. Përpjekjet për të gjetur varrin e Aleksandrit kanë çuar në zbulime të paqarta, duke e lënë çështjen e vendndodhjes së tij përfundimtare të mbuluar me mister. |
Që nga kohërat e lashta, figura e Aleksandrit të Madh ka zënë një vend qendror në historinë dhe kulturën botërore. Një komandant ushtarak gjenial dhe arkitekt i një perandorie që shtrihej nga Greqia në Indi, vdekja e tij e parakohshme në vitin 323 para erës sonë shkaktoi një enigmë historike të qëndrueshme: vendndodhjen e saktë të varrimit të tij.
Ndërsa Aleksandri fillimisht u varros në Memphis, trupi i tij u zhvendos në Aleksandri, një qytet që ai kishte themeluar dhe që do të simbolizonte trashëgiminë e tij. Megjithatë, pavarësisht kërkimeve dhe spekulimeve shekullore, vendndodhja e saktë e varrit të tij vazhdon t'u shmanget ekspertëve, duke nxitur një debat të pasur dhe kompleks brenda komunitetit arkeologjik. Ai gjithashtu shfaqet disa herë në video lojën Assassin's Creed.
VARRI ORIGJINAL NË MEMPHIS
Kur Aleksandri i Madh ra në vitin 323 para erës sonë, perandoria e tij e madhe, që shtrihej nga Greqia në Indi, ishte në kulmin e saj. Varrimi i tij në Memfis ishte po aq madhështor sa jeta që kishte bërë. Ptolemeu, një nga gjeneralët e tij më të besuar dhe themeluesi i dinastisë Ptolemeike në Egjipt, nuk e zgjodhi Memfisin rastësisht. Ky qytet, një nga kryeqytetet më të vjetra dhe më të rëndësishme të Egjiptit të lashtë, pasqyronte statusin e arritur nga Aleksandri. Një pushtues, por edhe një faraon i Egjiptit.
Në atë kohë, Memfisi ishte një qendër kryesore fetare dhe kulturore, e pasur me tempuj imponues dhe monumente të perëndive egjiptiane. Varrimi i Aleksandrit në këtë qytet simbolizonte një shkrirje të kulturave greke dhe egjiptiane. Kështu ai e radhiti Aleksandrin me udhëheqësit e mëdhenj egjiptianë të së kaluarës.
Zgjedhja e Memfisit si vend varrimi ishte gjithashtu strategjike nga ana e Ptolemeut I. Duke varrosur Aleksandrin në Memfis, ky i fundit u përpoq të legjitimonte marrjen e Egjiptit nga ana e tij. Ai donte të forconte pozitën e tij në mesin e diadoçëve, gjeneralëve të Aleksandrit që ishin në garë për perandorinë e tij.
Trupi i Aleksandrit ishte vendosur ndoshta në një sarkofag të dekoruar shumë, në përputhje me traditat egjiptiane dhe maqedonase. Më pas ai u vendos në një varr të krijuar për të pasqyruar statusin e tij të hyjnizuar. Detajet e sakta të ceremonisë së varrimit mbeten të paqarta në burimet historike. Por duket se shumë rituale egjiptiane janë integruar për të nderuar Aleksandrin si faraon. Kjo periudhë e varrimit në Memfis ishte, megjithatë, vetëm e përkohshme, trupi i tij u transferua në Aleksandri.
TRANSFERIMI NË ALEKSANDRI
Në të vërtetë, me ngritjen e Aleksandrisë, një qytet i themeluar nga vetë Aleksandri dhe i destinuar të bëhej kryeqyteti i ri i Egjiptit helenistik, u bë e qartë se trupi i pushtuesit meritonte një vend pushimi përfundimtar më prestigjioz dhe simbolik.
Aleksandria, e krijuar për të qenë një fener i kulturës dhe fuqisë greke në rajonin e Mesdheut, siguroi mjedisin ideal për të përjetësuar kujtimin e Aleksandrit si një figurë qendrore në helenizëm. Si rezultat, eshtrat e tij u transferuan nga Memphis në Aleksandri. Një mauzoleum madhështor, Soma, u ngrit për të vendosur sarkofagun e tij.
Prandaj, Soma, e vendosur në zemër të Aleksandrisë, shërbeu si varri i Aleksandrit. Por ishte një monument që festonte madhështinë dhe ndikimin e tij të qëndrueshëm në botën antike. Vizitorë të shquar si Jul Cezari dhe Perandori Augustus i bënë homazhe Aleksandrit duke vizituar Soma. Kjo nxjerr në pah rëndësinë e tij të vazhdueshme si një vend pelegrinazhi politik dhe kulturor.
Megjithatë, pavarësisht nga fama e saj historike dhe rrëfimet e këtyre vizitave, vendndodhja e saktë e Soma brenda Aleksandrisë moderne mbetet një mister. Duket se ka humbur gjatë shekujve për shkak të transformimeve urbane, fatkeqësive natyrore dhe rritjes së nivelit të ujit. Gjë që e bën varrin e Aleksandrit një nga misteret më të mëdha arkeologjike të kohës sonë.
SPEKULIME MODERNE
Hipotezat aktuale shpesh mbeten të mbuluara me mister, duke pasqyruar magjepsjen e vazhdueshme me legjendën e Aleksandrit. Një nga teoritë më të diskutuara ka të bëjë me zhytjen e mundshme të varrit të tij nën ujërat e Aleksandrisë. Kjo hipotezë bazohet në dëshmi historike dhe arkeologjike. Ato tregojnë se pjesë të rëndësishme të Aleksandrisë së lashtë, duke përfshirë pjesë të tëra të rrethit mbretëror ku mund të ketë qenë Soma, tani shtrihen nën nivelin e detit.
Tërmetet e shpeshta në rajonin e Mesdheut, të kombinuara me rritjen e nivelit të ujit dhe uljen e tokës, mund të kenë çuar në zhytjen e varrit. Kjo padyshim i bën kërkimet arkeologjike jashtëzakonisht komplekse dhe të kufizuara.
Për më tepër, një tjetër spekulim më i diskutueshëm sugjeron se eshtrat e Aleksandrit mund të jenë ngatërruar me ato të Shën Markut Ungjilltar. Ata u transportuan gabimisht në Venecia në shekullin e 9-të. Sipas kësaj teorie, tregtarët venecianë vodhën ato që ata besonin se ishin relikte e Shën Markut nga Aleksandria. Por pa e ditur se ata do të kishin marrë në të vërtetë trupin e Aleksandrit. Kjo ide mbështetet nga rastësi historike dhe elemente ikonografike të gjetura në Bazilikën e Shën Markut. Kjo e fundit mund të interpretohet se ka lidhje me figurën e Aleksandrit.
NDIKIMI I ZBULIMEVE ARKEOLOGJIKE
Në fund të fundit, përpjekjet për të gjetur varrin e Aleksandrit të Madh u shënuan nga një sërë zbulimesh arkeologjike. Por, larg sqarimit të situatës, ata shpesh kanë shtuar një shtresë kompleksiteti dhe paqartësie.
Megjithëse vendndodhja e saktë e vendit të prehjes së fundit të Aleksandrit të Madh mbetet një mister, dy vende citohen shpesh se kanë vendosur përkohësisht eshtrat e tij. I pari është një varr i madh në lindje të Aleksandrisë, i quajtur "Varri alabastër". Pa asnjë shenjë dalluese, Chris Naunton sugjeron se ky varr mund të ketë shërbyer për të ruajtur trupin e Aleksandrit menjëherë pas transferimit të tij fillestar në Aleksandri, ndoshta që daton nga shekulli i tretë pes, me tipare arkitekturore që të kujtojnë varret maqedonase.
Për më tepër, një sarkofag i projektuar për Nectanebo II, faraonin e fundit të Egjiptit para pushtimit Persian, i cili u arratis në 343 pes, lidhet gjithashtu me Aleksandrin. Një legjendë e lashtë thotë se ky sarkofag do të kishte mbajtur përkohësisht eshtrat e Aleksandrit, potencialisht pas transferimit të tyre fillestar nga Babilonia në Memfis. Ky sarkofag tani është i ekspozuar në Muzeun Britanik në Londër.
Për më tepër, këto gjetje ndonjëherë kanë çuar në interpretime kontradiktore midis studiuesve. Për shembull, mbishkrimet dhe motivet e gjetura në objekte të caktuara janë interpretuar në atë mënyrë që të mbështesin idenë se varri do të ndodhej nën nivelin aktual të detit, megjithatë, ekspertë të tjerë, duke analizuar të njëjtën gamë artefaktesh, sugjeruan vendndodhje më të brendshme në qytetin modern. Ky divergjencë mendimesh tregon se, pavarësisht përparimeve teknologjike në arkeologji, varri i Aleksandrit të Madh mbetet i mbuluar me mister.
Përktheu Ismail Ismaili
