SHKRIMI-GRUA, NJË INOVACION ESTETIK EMBLEMATIK nga Delphine NAUDIER - Përktheu Ismail Ismaili
Moderator 
Delphine NAUDIER
SHKRIMI-GRUA, NJË INOVACION ESTETIK EMBLEMATIK
PËRMBLEDHJE: Në vitet 1970, krahas lëvizjes së grave, disa nga shkrimtaret kërkuan një specifikë femërore në të shkruar. Ky artikull tregon se si një identitet i stigmatizuar gjinor është bërë një emblemë e inovacionit estetik në radhët e avangardës letrare. Dhe në çfarë mënyre "shkrimi i gruas" ka qenë një çështje e klasifikimit midis autoreve femra, dhe një mjet për të institucionalizuar tendencën e "diferencimit" të pakicave në fushën feministe.
Fusha letrare, si të gjitha hapësirat e pushtetit, ka qenë gjithmonë një bastion i mbajtur nga burrat. Sidoqoftë, cila do qoftë periudha, nga Christine de Pisan deri te George Sand përmes Louise Labé dhe Madame de Lafayette, gratë që i përkisnin elitave sociale dhe që kishin përfituar nga një arsimim i caktuar ishin në gjendje të fitonin autoritet brenda botës së letrave. Sidoqoftë, këto forume mbetën një pakicë brenda një ekonomie me vlerë të shënjuar gjinor, ku "stili i virgjër / romani sentimental" i opozitës vulos dy kufijtë e kundërshtimit midis mashkullore dhe femërore.
Stigmatizimi i femrave të letrave është zhvilluar rreth kategorisë së "femra autore", "çorapet blu"[1]. Kjo shenjë gjinore duke bashkuar nën këtë emërues të përbashkët biologjik të gjitha autoret femra, duke gjykuar dhe klasifikuar veprat e tyre, vendosi një ndarje të qartë midis një letërsie të shkruar nga burrat dhe një të dytë, të shkruar nga gratë. Sot një opozitë e tillë duket e vjetërsuar. Kjo zbulon një evolucion në metodat e vlerësimit të letërsisë së prodhuar nga gratë dhe njohjen e qasjes së tyre në këtë univers të krijimit. Këtu kemi të bëjmë[2] me një çështje që lidhet me kushtet e mundësive që u kanë ndihmuar autoreve të çlirohen nga ky stigmatizim i kontributit të tyre në letërsi. Duke e kthyer vëmendjen tonë ndaj kërkesës për "shkrimi femëror" në 1975, do të shohim se si disa shkrimtarë kanë qenë në gjendje të luajnë në një konjukturë të caktuar shoqërore dhe historike për ta shndërruar stigmën e përkatësisë gjinore në një emblemë të inovacionit estetik.
Këto autore do të imponohen në radhët e avangardës letrare duke e vendosur në zemrën e librave të tyre revalorizimin femëror. Ky ndërtim shoqëror dhe simbolik i legjitimitetit të shkrimtareve u ndërtua në të njëjtën kohë duke denoncuar epërsinë mashkullore në botën e letrave edhe duke përcaktuar një vijë estetike, e cila, e teorizuar, manifeston mundësinë që gratë tani janë duke pushtuar dukshëm territorin letrar.
Lufta kundër stereotipit të përkatësisë gjinore, duke e përbërë atë si një emblemë estetike, është pjesë e një konteksti ku hapet një hapësirë mundësish për gratë. Nga njëra anë, konteksti politik i mbizotëruar nga lëvizja feministe e viteve 1970, mundëson të dëgjohet shprehja e arbitraritetit të gjykimeve mashkullore kundër tyre. Nga ana tjetër, vetë evolucioni i fushës letrare ku shfaqen avangarde të reja po krijon një vrimë ku "femërorja" mund të ripërcaktohet si subversive.
Ne do të shqyrtojmë kornizën e referencës letrare dhe intelektuale së cilës i përkasin këta autorë, si dhe pozicionin e tyre në lidhje me lëvizjen feministe. Pastaj do të shohim sesi "shkrimi i femrave" është vendosur brenda avangardës letrare. Më në fund, do të përpiqemi të kuptojmë se si ky përvetësim letrar dhe teorik i një ligjërimi mbi një trup merr pjesë në institucionalizimin e tendencës "diferenciale" të pakicave në fushën militante.
RINOVIMI I AVANGARDËS LETRARE
Që nga vitet ’50, në fushën letrare mbizotërojnë dy tendenca avangarde, ekzistencializmi i mishëruar nga Jean-Paul Sartre dhe Simone de Beauvoir dhe romani i Ri i realizuar nga autorë si Nathalie Sarraute, Alain Robbe Grillet dhe Marguerite Duras. E para synon të mbrojë një letërsi të përkushtuar e cila është pjesë e një bashkimi të trashëguar nga Zola që nga fundi i shekullit XIX. E dyta bashkon autorët me një qasje kërkimore që lidhet me artin dhe për artin. Kjo është e shprehur midis romancierëve të rinj por edhe brenda grupit Tel Quel[3] që nga vitet gjashtëdhjeta.
Këto rryma letrare mirëpresin autorët femra që gëzojnë njohje simbolike të mjaftueshme për t'u lidhur me këto grupe. Nga Simone de Beauvoir[4] deri te Nathalie Sarraute përmes Marguerite Duras dhe Julia Kristéva, gra këto të cilat marrin pjesë në prodhimet estetike dhe teorike të rrymave në të cilat njihen. Këto prani të grave zbulojnë mundësitë e ndërthurjes së gjinisë dhe inovacionit estetik në hapësirat më autonome të botës së Letrave. Mbrojtja e një marrëdhënieje të distancuar nga konceptet tradicionale të letërsisë përmes fraksioneve avangarde shoqërohet kështu me një pranueshmëri më të madhe të grave shkrimtare që ndajnë të njëjtat orientime estetike brenda këtyre grupeve. Kjo qasje e grave në polin më avangardë konkretizohet për kryesisht nga atribuimi i katër çmimeve Médicis[5] për autorët femra midis viteve 1960 dhe 1969, numër identik me fitueset e çmimit “Femina” gjatë të njëjtës dekadë.
Konkurrenca ndërmjet këtyre avangardave po kthehet gradualisht në avantazhin e grupit Tel Quel i cili lidhet me figura intelektuale në rritje si Jacques Derrida, Roland Barthes, Michel Foucault dhe Gilles Deleuze. Zbulimet e tyre intelektuale përshtaten me shqetësimet politike të viteve gjashtëdhjetë, të mbizotëruara nga lëvizjet shoqërore dhe politike të lindura si reagim ndaj luftërave koloniale, por edhe të kryera nga rryma Marksiste e cila denoncon format e ndryshme të shtypjes dhe sundimit. Për Michel Foucault, "roli i intelektualëve konsistonte, që prej disa kohësh, të bëjë të hedh në dritë mekanizmat e fuqisë shtypëse që është ushtruar në një mënyrë të fshehur"[6]. Kështu që veprimtarie e tij mbi çmendurinë (1961) dhe mbi gjuhën (1966) themeluan një kritikë të arsyes dhe të shoqërisë borgjeze. Këto kërkime kanë të përbashkët analizën dhe kontributin përmes të cilave do të vlerësohen metodat e ndryshme të përjashtimit nga të cilat rrjedh një reflektim për personalitetin, ndryshimin apo edhe për të pandërgjegjshmen. Foucault, Deleuze (1968), Derrida (1967) dhe Barthes (1953-19641966), të cilët janë përfaqësuesit kryesorë, fituan votat e gjeneratave që hynë në arsimin e lartë në fillimin e viteve gjashtëdhjetë[7]. Ata janë vektorët e një të ashtuquajturi mendim "subversiv", mënyrat e të cilëve për të mësuar botën shoqërore, artikulohen me një dëshirë të de konstruktimit të kategorive klasike binare, të cilat kanë konsoliduar "shoqërinë borgjeze".
Në maj të 68, në fushën letrare, një pjesë e shkrimtarëve të mbledhur rreth grupit Tel Quel promovon idenë e një përmbysjeje të rendit shoqëror, jo nga një angazhim politik por nga shkrimi të cilit i atribuohet një "funksion i transformimit shoqëror ”(Nouvelle Critique, n ° 12, Mars 68). Respektimi i besimit të një revolucioni simbolik të bazuar mbi çështjen e gjuhës i përgjigjet parullës që lidhet me përmbysjen e vlerave borgjeze, por gjithashtu përkufizon edhe hapësirën avangarde të kërkimit estetike si garant i legjitimitetit të tyre. Para se të jetë politik, i angazhuar në fushën e betejave shoqërore, investimi kryesor konsiston në rikujtimin e epërsisë së një revolucioni estetik të realizuar nga shkrimtarët.
Rivlerësimi i konceptit të tjetërsimit rehabiliton sjelljet e konsideruara si devijuese siç janë homoseksualja dhe skizofrenia (Lacan), çmenduria (Foucault) (Van der Pöel,) dhe hap rrugën e një përvoje mbi kategoritë mashkullore dhe femërore që shkrihen në këtë ndërmarrje të de konstruktimit i cili prek të gjitha fushat, përfshirë edhe letërsinë[8].
(RI)LINDJA E FEMINIZMIT[9]
Denoncimi i të gjitha formave të shtypjes dhe pabarazisë të kryera nga lëvizja e majit 68 vë në rend të ditës atë të pabarazive midis burrave dhe grave. Në vazhdën e lëvizjes studentore, gratë identifikojnë dhe nxjerrin në pah specifikat e dominimit të tyre brenda botës shoqërore. Feministet me të vërtetë denoncojnë vlerat e favorizuara nga shoqëria: "efikasitetin, racionalitetin, konkurrencën, suksesin, mbizotërimin e dhunës ... që konsideroheshin lehtësisht si karakteristika mashkullore[10]”. Lëvizja e strukturuar në mënyrë progresive e grave synon "shfuqizimin e patriarkalitetit, si dhe kapitalizmin, zhdukjen e marrëdhënieve të shtypjes, shfrytëzimit, tjetërsimit dhe përfundimin e bipolarizimit midis gjinive[11]”.
Nëse denoncimi i sundimit mashkullor është gjerësisht i përhapur, nga mesi i viteve shtatëdhjetë, dy tendenca ndryshojnë për sjelljen që duhet të ndiqet dhe mënyrat e pretendimit të vendit të grave në shoqëri. Kështu "kundërshtojnë" diferencialistët "dhe" egalitalistët ". E para, më afër disiplinave të tilla si letërsia moderne, gjuhësia, psikanaliza apo edhe estetika, analizojnë "shoqërinë patriarkale si një mohim i dallimeve gjinore në favor të mashkullores, një mohim që duhet të demistifikohet, të zbulohet në shkëlqimin e tyre të plotë, karakteristikat specifike të secilës gjini dhe të tregojnë ekuivalencën e vlerave të tyre përkatëse ", ndërsa e dyta, duke pretenduar më shumë nga shkencat njerëzore dhe shoqërore, pohojnë se ndryshimet janë" pa efekte të tjera nga thjesht mitike ose ideologjike, duke pasur rëndësi vetëm si bazë për praktikimin dhe justifikimin e sundimit të mashkullit.[12]"
Në anën e grave shkrimtare, nga më avangardet deri tek më reaksionaret, vullnetarisht është adoptuar një ligjërim që denoncon dominimin e mashkullit, por kjo nuk nënvizon një domosdoshmëri të aderimit në feminizëm. Padyshim që, kontestimi i grave përballë institucionit letrar denoncon burrat si bartës të vetëm të kanuneve estetike[13], por zbulon edhe një kundërshtim midis grave autore që nuk parashikojnë luftën nën të njëjtin kënd, në veçanti për shkak të konceptimeve të tyre të ndryshme lidhur me veprimtarinë e shkrimtarit. Ky antagonizëm do të shfaqet me mprehtësinë më të madhe kur përditësohet "shkrimi femëror". Do të zbulojë gjithashtu konkurrencën midis autoreve të njohura, varësisht nga fakti i hyrjes së tyre në karrierën Letrave qoftë kjo e vjetër apo e kohëve të fundit.
Vlerësimi i estetikës së "femrës" në fakt i referohet një kundërshtimi strukturor në kuptimin e ndarjes së territorit ndërmjet brezit të vjetër dhe të ri të autoreve, ashtu siç aktualizon ai, divergjencat në konceptimin e veprimtarisë letrare[14]. Pasi që, në fushën letrare, gratë shkrimtare nuk ekzistojnë si të pavarura nga burrat, dhe anasjelltas. Nëse ekziston gjithmonë një vijë simbolike që ndan femëroren nga mashkullorja, ose më saktë femëroren nga universalja dhe asnjë libër nuk mund të rezervohet për njërën apo tjetrën gjini. Kjo do të thotë që loja e referencave, regjistrimi në një rrymë të tillë apo në një tjetre, afërsia me një autor të tillë apo me një tjetër mund të lehtësojë ndryshimin gjinor. Për shembull, Hélène Cixous është më afër Zhak Derrida sesa Marie Cardinal ose Jean-Paul Sartre është më afër Simone de Beauvoir sesa Roland Barthes. Por metodat e klasifikimit të veprave dhe autorëve nuk eliminojnë aleanca konkrete në jetën shoqërore dhe ndarjen e referencave të përbashkëta në këtë kontekst intelektual.
Çështja e shkrimit gjinor i ka ndarë gratë në aspektin kulturor, në ato më të ngriturat nga ato më pak të përkushtuara. Më të vjetrat e vendosura në këtë fushë (Marguerite Yourcenar, Simone de Beauvoir, Nathalie Sarraute ...) kanë vuajtur gjatë gjithë trajektores së tyre për shkak të respektimit të tyre të degraduar. Literatura e grave u përkufizua si një specializim që përjashtohej nga letërsia universale, prandaj konsiderohej si minore. Kështu Simone de Beauvoir shpreh refuzimin e saj për shënjimin gjinor: "Kur fillova të shkruaj, kishte shumë autore femra që nuk pranuan të klasifikohen pikërisht në këtë kategori. (...) Ne e hodhëm poshtë nocionin e letërsisë femërore sepse donim të flisnim në mënyrë të barabartë me burrat e tërë universit. (…) Po kështu sot, shkrimi femëror arrin vetëm në një rreth të vogël iniciativash. “Ky më duket elitar dhe i destinuar për të kënaqur narcizëm e autorit dhe jo të krijojë komunikim me të tjerët[15].” Çështja e "femërores" animon një luftë pozicionimi ndërmjet grave në mesin e burrave. Këto dallime tregojnë se si lidhja gjinore mund të negociohet ndryshe, ndërsa në të njëjtën kohë pasqyron një konceptim të ndryshëm të veprimtarisë së shkrimtarit që aktualizon konkurrencën ndërmjet brezave. Kjo lejon të kuptohet pse autorë të tillë si Annie Leclerc, Hélène Cixous, Xavière Gauthier, botuar në fund të viteve gjashtëdhjetë, përkundrazi do të luajnë në këtë diferencë gjinore. Duke u mobilizuar në çështjen e "femërores", në fushën letrare, intelektualet dhe shkrimtaret do të përballen me njëra-tjetrën për përkufizimin që do t'i jepet "gruas", në terma simbolikë, por edhe në aspektin e futjes brenda kësaj hapësire sociale e pushtuar tradicionalisht nga burrat. Zbulimi i mekanizmave social dhe simbolik, të cilët shërbejnë për të mbështetur shtypjen e grave[16] dhe riprodhimin e situatës së tyre të mbizotëruar, çon në një çështje themelore mbi të kuptuarit e gjinisë në shoqëri dhe ri përcaktimin e kufijve të territoreve të atribuuar sipas gjinisë. Sidoqoftë, analiza e këtij konstruksioni të ndarjes gjinore dhe sociale, pasi që është arbitrar dhe i natyralizuar, nxirret në dritë nga gratë të cilat ishin të pajisura me të njëjtat diploma si burrat dhe merrnin pjesë në të njëjtat organe (akademikë, letrarë), të negociojnë të drejtat e tyre për të zënë vend në hapësirën intelektuale dhe letrare duke imponuar gradualisht aspirata të reja. Legjitimiteti i titujve të tyre u jep atyre armë të mjaftueshme për të mos "u nënshkruar" më ndaj dominimit mashkullor social dhe simbolikë duke u integruar gjithnjë e më shumë në jetën aktive. Pjesa e grave të moshës njëzet e pesë deri në tridhjetë e katër vjeç që kanë një diplomë të pjekurisë dhe që ushtrojnë një profesion u rrit nga 67.2% në 1962 në 77.5% në 1968 dhe arriti gati 85% në 1975 (Bourdieu , 1978).
VENDOSJA E "SHKRIMIT- GRUA" NË FUSHËN LETRARE
Revista “Quinzaine littéraire” i kushton dosjen e saj verore të vitit 1974 çështjes "Shkrimi a ka gjini? ", ndërsa paraqiten njëkohësisht në “Parole de feme” nga Annie Leclerc[17] dhe Speculum. De l’autre feme të Luce Irigaray. Dy libra, karakteristika e të cilave ishte postulimi, gjithnjë duke denoncuar shtypjen mashkullore, karakterin e pashmangshëm të dallimit gjinor. Në bestsellerin e saj, Annie Leclerc pohon nevojën për të "shpikur zërin e një gruaje" në skenën letrare. Të gjitha gratë "që dëshirojnë të mbajë një diskurs të vetin nuk mund t'i shpëtojnë kësaj urgjence të jashtëzakonshme: zbulimin e grave[18].”
Strategjia retorike e zbatuar për të hequr qafe stigmatizimin e gjithçkaje që nënkuptohet "femërore" do të rezultojë me distancimin në raport me burrat, që nuk do të thotë antagonizëm i dhunshëm:
"Ne nuk duhet të bëjmë luftë kundër burrit. Kjo është mënyra e tij për të fituar vlerë. Refuzon për të pohuar veten. Thjesht duhet të zhvlerësosh vlerat e tua nën përparimin e talljes[19].
Kjo distancë kryesisht përfshin dëshirën për të pohuar ndryshimin gjinor dhe atë të njohjes së një "fjale" të pavarur nga çdo ndërmjetësim mashkullor:
"Thuhet se e Vërteta nuk kishte gjini. Thuhet se arti, shkenca, filozofia ishin të vërteta për të gjithë. (...) Jo, jo, nuk po kërkoj qasje në të Vërtetën, duke e ditur shumë mirë se kjo është një gënjeshtër e fuqishme që burrat qëndrojnë aty. Unë vetëm kërkoj të më jepet fjala. Ju ma jepni atë, në rregull por kjo nuk është ajo që dua. Unë dua timen (...) sepse nuk është e mjaftueshme që unë të flas për vete, për të gjetur një fjalë që është e imja. Literatura e grave: letërsi femërore, shumë femërore, me një ndjeshmëri të hollë femërore. (…) Burri flet në emër të burrave. Gruaja, në emër të grave[20]."
Vënia në pah e dominimit të mashkullit, më parë se një objekt i luftës militante, bëhet një pikë referimi kundër së cilës është shpikur një "zë i një gruaje". Theksi i vënë mbi specifikën ofron mundësinë e promovimit të "femrës" duke i kthyer vlerat paraprakisht stigmatizuese. Dhe kjo vendosje në perspektivë të diferencës e vendosur në aspektin estetik, shkatërron çdo mundësi të kundërshtimit, të marrjes në konsideratë të objektivave të grave që prodhojnë këtë lloj ligjërimi. I ngritur në rangun e veçantisë letrar, glorifikimi i "femërores" është pjesë e një qasjeje të veçantë, atë të shpikjes së një stili letrar. Dhe shpikja tërheq karakterin e saj origjinal nga shprehja e gjithçkaje që lidhet me trupin femëror, kënaqësinë seksuale, shtatzëninë, lindje, menstruacionet...
"Shumë keq për atë [mashkullin], do të më duhet të flas për të, për kënaqësitë e gjinisë sime, jo, jo, jo për kënaqësitë e shpirtit tim, virtytin tim ose ndjeshmërinë time femërore, kënaqësitë e barkut tim të gruas, të gjoksit tim, kënaqësi shumëngjyrëshe për të cilat nuk keni asnjë ide.
Më duhet që të flas për këtë sepse vetëm nga atje do të jetë në gjendje të lindë një fjalë e re dhe e cila është e gruas[21]."
Për këtë, denoncimi i epërsisë mashkullore përshtatet në mënyrë të përsosur me triptikun e trashëguar nga maji 68: "Shkrimi, përmbysja, seksualiteti". Mbrojtja e "femërores" në të shkruar rezulton me vendosjen në skenën letrare të të drejtave të grave që simbolizojnë atë që gjithnjë u është ndaluar nga burrat.
Në vitin 1975, me botimin e tekstit "Le Rire de la méduse" në numrin “Arc” kushtuar Beauvoir, Cixous u bë zëdhënëse e luftës kundër përjashtimit të "grave". Aty ku Foucault është iniciatori dhe depozituesi i një analize të çmendurisë kundër sistemit perëndimor, dhe ku ai distancohet nga psikiatrët dhe psikologët duke demonstruar se letërsia, dhe fiksioni janë "vendi i vetëm për takim të mundshëm ndërmjet çmendurisë dhe mendimit"[22], Cixous do të përdoren me analogji për të thënë "gruaja", se cilës i përjashtimi i ishte ndërtuar në të njëjtën mënyrë.
Sidoqoftë, pranimi i gjithçkaje që deri me tani ishte diskreditues, përjashtues deri në "divergjencë", i vënë me një anë, zbulon dhe riprodhon ndarjen gjinore të prodhimit intelektual. Një autore femër, shkrimtarja punon për të marrë tokën e lënë të lirë nga burrat, duke zbuluar në kuadrin e institucioneve atë të cilën shoqëria e nxirrte jashtë por që tani edhe ajo merr pjesë në prodhimin e njohurive të kohës së saj.
"Shkrimi i femërores", shprehje kjo estetike dhe teorike, u formulua nga një numër i kufizuar autorësh në listën e emrave në të cilët radhitet Hélène Cixous, Chantal Chawaf, Jeanne Hyvrard, Luce Irigaray dhe Michèle Montrelay. Kjo u imponua që nga viti 1975 edhe atëherë kur u intensifikua antagonizmi me prirjen tjetër madhore të lëvizjes së grave, "egalitare", të cilat refuzonin idenë e një specifike femërore[23]. Debati për shkrimin e grave do të jetë një mundësi për të pohuar dhe bërë që të ekzistojë një pozicion estetik brenda luftës së grave dhe për ta transpozuar atë në fushën letrare dhe atë universitare duke propozuar një teorizim estetik që ndërthurë praktika letrare dhe prodhimin kritik. Aleanca e cila më parë kontribuoi për të legjitimuar Romanin e Ri[24]dhe që grupi Tel Quel e vendos në zemër të strategjisë së tij të legjitimitetit. Kjo mënyrë e okupimit të skenës letrare dhe shkencore zbulon efektet e ndryshimeve në vepër në rinovimin e sektorëve letrarë. Ajo manifeston interesat e kryqëzuar të autorëve dhe kritikëve në krijimin e një “shkence të tekstit” duke mundësuar kanonizimin e letërsisë bashkëkohore dhe për t'i dhënë asaj një dimension eksperimentues specifik të avangardës. "Teksti" bëhet një objekt autonom i studimit, zbulues i një kundërshtimi të theksuar ndërmjet letërsisë dhe shkrimit i cili lakohet në aspektin e kundërshtimit ndërmjet "shkrimit" dhe "shkrimtarit[25]", që ripërsëritur dallimin intelektual/letrar, angazhimin politik / investimin estetik të cilën në këtë kontekst vulos antagonizmin ndërmjet ithtarëve të koncepteve të Sartrit dhe atyre të farkuara nga Romani i Ri.
Çështjet e shtruara për gjuhën do të transferohen kështu nga gratë, e që njëra nga karakteristikat e saj është kompozimi në mënyrë të veçantë për shumicën e të diplomuarave.[26] Promovimi i një letërsie identiteti e bazuar në përkatësinë gjinore bëhet një fushë zgjedhjeje e mundshme, sfida e së cilëve është e trefishtë: rehabilitimi i vendit të grave autore të diskredituara gjithmonë brenda kësaj hapësire; ngritja në nivelin e emblemës atë që më parë u stigmatizua për sa i përket vlerave të caktuara për gratë; më në fund, për të prodhuar armë teorike të mjaftueshme dhe të ligjshme për tu çliruar nga gjykimet mashkullore dhe për të propozuar një përkufizim të këtij shkrimi femëror.
[1] PLANTE C. 1989. La Petite sœur de Balzac. Essai sur la femme-auteur, Seuil, coll. Libres à elles, Paris.
[2] Falënderoj Michèle Ferrand dhe Hervé Serry për ndriçimin dhe kritikat e tyre gjatë shkrimit të këtij artikulli. Sociétés Contemporaines (2002) n° 44 (p. 57-73)
[3] Siç është
[4] Ne kemi zgjedhur të përmendim emrin dhe mbiemrin e plotë të autorit gjatë citatit të parë. Por më vonë në tekst do të përmendim vetëm mbiemrat.
[5] Krijuar në 1958, ky çmim kurorëzon një roman, një histori ose një koleksion të tregimeve të shkurtra që shprehin një "ton të ri". Fituesit janë Colette Audry në 1962, Monique Wittig në 1964, Marie-Claire Blais në 1966 dhe Hélène Cixous në 1969.
[6] FOUCAULT M. 1994. Asiles, sexualités, prisons, Dits et écrits, 1954-1988, Tome II (1970-1975), Paris, Gallimard.
[7] PINTO L. 1991. Au sujet des intellectuels de parodie, Actes de la Recherche en Sciences Sociales, n° 89, septembre
[8] FELMAN S. 1977. La Folie et la chose littéraire, Paris, Seuil.
[9] Numri i “Partizanët”, botimi 54-55, korrik-tetor 1970, me titull “Liberation des femmes: année 0”, shënon shfaqjen e lëvizjes feministe. Ndër autorët janë Christine Dupont (Delphy), Emmanuèle Durand (de Lesseps) dhe Christiane Rochefort. Këto kontribute të ndryshme iniciojnë një punë me reflektim kritik mbi marrëdhëniet e dominimit mashkull / femër. Ato nënvizojnë veçantinë e betejave që duhen udhëhequr nga gratë. Kjo çështje dëshmon për një evolucion të feminizmit nga kjo datë. Në të njëjtën kohë "viti zero" përbën injorancën e betejave të së kaluarës feministe por në të njëjtën kohë zbulon vullnetin për tu distancuar nga një feminizëm i konsideruar tepër i ndrojtur. (Ch. Bard, 2001: 171)
[10] PICQ F. 1997. « Un homme sur deux est une femme ». Les féministes entre égalité et parité (1970-1996), Les Temps modernes, n° 593.
[11] PICQ F. 1993, Libération des femmes. Les années mouvement, Paris, Seuil.
[12] Dhavernas-Lévy, 1995 : 382
[13] Marini 1990, 1992
[14] BOURDIEU P. 1992. Les Règles de l’Art. Genèse et structure du champ littéraire, Paris, Seuil.
[15] OPHIR A. 1976. Regards féminins, Paris, Denoël-Gonthier.
[16] DELPHY C. 1970. L’ennemi principal, Partisans, n° 54-55.
[17] E lindur më 1940, mësuese e filozofisë, shkrimet e Annie Leclerc u botuan për herë të parë në Les temps Modrenes” në 1967 dhe në Gallimard, falë ndërmarrjes së Simone de Beauvoir në të njëjtin vit. E martuar me N. Poulantzas, ajo ka një rrjet marrëdhëniesh që janë ngulitur thellë në qarqet intelektuale dhe botuese. Pozitat e saj që janë më afër trendit "diferencialist", megjithëse u botua në Grasset, asaj i kushtuan me ndërprerjen e lidhjeve me S. de Beauvoir. Shih A. Leclerc, Origjina, Grasset, Paris, 1988.
[18] LECLERC A. 1974. Parole de femme, Paris, Grasset.
[19] Po aty
[20] Po aty
[21] Po aty
[22] FELMAN S. 1977. La Folie et la chose littéraire, Paris, Seuil.
[23] PICQ F. 1993, Libération des femmes. Les années mouvement, Paris, Seuil, NAUDIER D. 2000. Kauza letrare e grave. Mënyrat e aksesit dhe shenjtërimit të grave në fushën letrare (1970-1998), tezën e doktoratës në sociologji, EHESS (Rose-Marie Lagrave, dir.)
[24] WOLF N. 1995. Une littérature sans histoire. Essai sur le Nouveau roman, Genève, Droz.
[25] BARTHES R. 1964. Essais Critiques, Paris, Seuil.
[26] Nga një mostër e 80 feministëve "historike", "66 prej tyre janë të diplomuara në arsim të lartë, duke përfshirë më shumë se 40 në nivelin e doktoratës", në Françoise Picq, Lëvizja për liberalizimin e Grave dhe efektet e saj sociale, ATP-CNRS, Paris, 1987.
Përktheu Ismail Ismajli
Nesër vazhdimi
-"FEMËRORJA" SI BARTËSE E PËRMBYSJES NGA E KALUARA
-PËRVETËSIMI TEORIK DHE ESTETIK I "FEMRORES"
-INSTITUCIONALIZIMI I TENDENCËS “DALLUESE"
