Maxhun Osmanaj - Mbresa leximi

PËRRALLA QË ARGËTOJNË DHE ZGJOJNË IMAGJINATË TE FËMIJËT

( “Breshka me samar” – përralla, Rifat Ismaili , SHB, Fast Print, Tiranë 2023 )

Përralla, ky emër që na kujton dhe simbolizin fëmijërinë, gjyshet, aventurat e kënaqësisë... Pse i kemi dëgjuar përrallat nga gjyshet tona me aq ëndje dhe kërshëri në fëmijëri ? Ç’lumturi kemi ndier kur i kemi lexuar shkrimtarët shqiptarë dhe të huaj? Ç’përmban shpirti i tyre dhe ç’mesazh na sjellin ato, sa herë që takohemi me to në libra ? A na vizitojnë personazhet kryesore aventuriere shpesh në kujtesë ? Janë vetëm disa nga pyetjet, që posa t’i lexojmë përrallat e librit “ Breshka me samar”, mund t’u japim përgjigje me lehtësi dhe kënaqësi. Shkrimtari Rifat Ismaili, herë pas here me dashuri dhe mjeshtri po i kthehet letërsisë për fëmijë me libra me tregime, përralla dhe poezi. Pra, edhe më këtë libër dëshmon se është mjeshtër i rrëfimit të përrallave dhe na fut në botën e ëndrrave të personazheve; kafshë, njerëz, shpezë a insekte që realiteti nuk ua mundëson realizimin e ëndrrave dhe dëshirave të fëmijëve. Por imagjinata, kalë pa fre, na lejon. “ Fantazia është mënyra për të shprehur nevojat e paplotësuara. Njeriu priret drejt kënaqësive, por realiteti e ndalon, e detyron të heqë dorë prej saj, ndërsa fantazia i lë dorë të lirë, të plotësohet e të kapërcejë kufinjtë e së pamundurës” (Mimoza Agastra, recenzente e librit në fjalë, fq.14). Libri ndërtohet nga shtatë përralla dhe një tregim që e quan autori. Përrallat e këtij libri përcillen me vizatime joshëse që gërshëtojnë fabulën e rrëfimit dhe për lexuesit e vegjël bëhen më tërheqëse për lexim dhe kanë efekt pozitiv në psikën e tyre. Veçori e përrallave të këtij libri është shpirti rrëfyes me një gjuhë dhe stil të kapshëm, të thjeshtë, këshillues- argëtues . Autori i nis rëfimet sikur të ishte shok me fëmijët a kafshët. Shpirti i ngrohtë i rrëfimit, fuqia e imagjinatës, fjala e ëmbël magjike, stolisur me petk edukativ, pa dhunë përmes këshillës miqësore, e bën që të shijohet ëmbël dhe magjishëm nga fillimi deri në mbarim. “Vogëlushet dhe derrat e egër “, është përralla që na mëson se si fitohet një miqësi dhe besim, sado që kemi shpesh paragjykime për derrat e egër. Aventurat e vogëlusheve, Luanës dhe Denisës në pyll, dhe miqësia me derrat e egër, krijojnë një lumturi të paparë. Ndërsa “ Pulëbardha grabitçare” na mëson se si pulëbardha ia rrufiste Ilirit bukën e fshehur, i cili shkonte për peshkim me babin e vet. Por ajo një ditë e pësoi nga një makinë, që po mos të ishte kujdesi i babës dhe birit, ajo do të ngordhte. Pra, Iliri i vogël shqelmon inatin ndaj pulëbardhës grabitçare dhe ia shpëtoi jetën asaj. “ Breshka me samar” është përralla tjetër që bart libri titullin dhe zgjon një kureshtje për lexuesit. Breshka me samar nuk e mori titullin që ajo bart “samar” siç e quajmë të gjithë, por bëri ca gabime, u tregua hajneshë... Plaku Hasan me plakën e vet, e kalonin pleqërinë në fshat duke u kujdesur për kopshitn e tyre, duke mbjellë qepë, sallata..., një kopsht për lakmi që ua shtonte jetën. Por një breshkë hajneshë ia hante sallatat natë pas nate, radhazi. Plaku e zuri një natë.E dënoi me një samar dhe mbi të ia vuri një kovë me ujë që duhej bartur çdo ditë, t’i ujiste sallatat, pra si dënim. Kështu, breshka puno, gjyshi puno, krijuan miqësi të paparë. Mbollën një kopsht të bukur dhe ndërtuan një miqësi të re. Mesazhi dihet.

“Vajza dhe telefoni” është i vetmi tregim në këtë libër, që për secilën familje buron nga një realitet i mundshëm. Dëshirat e fëmijëve janë të ndryshme, por realizimi i tyre, nganjëherë bartin efekte negative. Lolës tetëvjeçare për ditëlindje, babi dhe nëna ia blen një telefon me dëshirë dhe kërkesë të Lolës. Por në vazhdim ajo i zhgënjeu prindërit, sepse la anash mësimin, tërë kohën humbiste në telefon me lojëra të ndryshme. Humbi krejt interesimin për mësim. U bë më e egër, dhe kështu pasojat qenë të mëdha. Por, babi, Lola dhe nëna filluan ta kuptojnë se sa e dëmshme është humbja e kohës në telefon- internet. Tani kuptojeni ju vetë fëmijë të dashur. S’kam koment! Ndërsa se si “ Viti i Ri humbi rrugën” mbushur me dhurata, urime dhe ëndrra. Goni e Moza sa me gëzim e pritnin për një vit më të pasur dhe duke pritur fëmijët me endje, lexojeni vetë përrallën. Të gjithë i duam shëtitjet, por një “ Shëtitje e pazakontë” përjetoi Rudolf Miu dhe vogëlushja Deonë. Miqësia e tyre, aventurat plot skena të bukura nëpër botë me autobus dhe taksi, bënë që përmes fantazisë, ta shijojmë një shëtitje për t’u mbajtur mend. “Goni dhe aviatori “ është ëndrra që Goni bashkë me aviatorin shëtitën bukurive të qiellit dhe botës, me aventurat e tyre mbresëlënëse s’kishin mbarim.

Libri mbaron me përrallën “Foleza e gjarprit”, ku Çarli, një vogëlush lazdran dhe i llastuar, çamarrok, ndihej si mbret dhe sjelljet ndaj kafshëve dhe insekteve të vogla nuk i kishte të mira. Pra, ishte një keqbërës. Por pasi gjarpri u kthye në gjarpërushë, mori emrin Leonora Gjarpërushë, dhe me shpirtin e saj, e përvetësoi djaloshin, ia ndryshoi shpirtin nga keqëbërësi në djalë të sjellshëm, të butë dhe miqësor. Ai u pendua për veprat e tij, u kërkoi falje shtazëve dhe shpezëve, insekteve që i dënonte. Me anë të kësaj përralle, autori na mëson se shpirti njerëzor i mrekullueshëm ndryshon dhe zbut edhe shpirtra të egër. Të gjitha përrallat i udhëheq efekti edukativ- argëtues, fundi befasues dhe petku i lumturisë.

Autorit Ismaili i dëshirojmë suksese dhe vepra të radhës!

Maxhun Osmanaj, krijues, mars 2024