Aziz Mustafa - MOS E HARRO JAPONINË, SUZANË (Pjesa 4)
Moderator 
MOS E HARRO JAPONINË, SUZANË
Roman
(Pjesa 4)
Në dhomë, dr. Leonardi dhe Suzana biseduan deri në mesnatë. Biseduan gjatë. Sikur të ishte nata e tyre e fundit bashkë. Ndoshta edhe mund të ishte! Kur po bisedonin për darkën në shtëpinë e dr. Leventit, folën sërish për ditarin e Leventit.
- Leo, edhe unë kam shkruar ditar kur kam vizituar Japoninë.
- Ditar?! Pse nuk më ke treguar? Apo...
- Ditari është diçka personale, as burri nuk duhet ta dijë - tha dhe qeshi Suzana dhe shtoi: - Mos u brengos, se do të ta jap ta lexosh kur të kthehemi në shtëpi.
- Edhe unë vetë kam shkruar ditar në atë kohë - i tha Leo dhe prapë u kthye në kohë, në kështjellën Aizuvashamatzu kur, duke kënduar këngën “Suzanne” të Cohenit, e kishte takuar dashurinë e jetës.
- Mos më thuaj?! U bënë tre ditarë - tha Suzana me një buzëqeshje të zymtë.
Në vete po mendonte se a do të mbijetonte burri i saj. A do të mbetej bashkëshorte apo e ve? Si do ta rriste vajzën? Pse ishte kaq e pafat në jetë? Së pari burgu pastaj, kur kishte dalë, kishte takuar njeriun e mirë dhe kishte bërë me të një vajzë të artë... jo, jo, Leo i saj do të mbijetonte. Ishte i fortë. Kishin ardhur te mjeku më i mirë në Turqi e, ndoshta, edhe më gjerë.
Ranë të flenë, por dr. Leonardi nuk mundi të flejë aspak.
Suzana, pasi e mori gjumi, u zgjua pa frymë nga një ëndërr e tmerrshme: një zjarr i madh që po ia merrte në flakë burrin.
6.
Në orën tetë të mëngjesit të ditës së nesërme, dr. Leonard Malaj, mjek otorinolaringolog nga Prishtina, u dërgua në sallën operative të Spitalit Anadollu të Stambollit.
Diagnoza: tumor malinj i laringut.
Operacioni i paraparë: laringjektomi parciale ose totale.
Operatori: Dr. Adnan Adiler.
E dyta herë që brenda dy javësh mjeku Malaj u shtri në shpinë, me vijën venoze në krah, me elektrodat në gjoks dhe me anesteziologun te koka. Vetëm se, për dallim nga hera e kaluar, anesteziologut nuk iu kishin mbushur sytë me lot por, me një buzëqeshje të vërtetë në buzë, i fliste kolegut që do ta vente në gjumë.
Para se të shkonte t’i lante duart e të përgatitej për operacion, dr. Adnani erdhi dhe i foli edhe një herë kolegut. Edhe dr. Leventi ishte me të.
- Do të bëjmë atë që është më së miri - tha dr. Adnani.
Dr. Leonardi i buzëqeshi.
- Të falënderoj, doktor! Ndoshta kjo është fjalia e fundit që po flas, por le të jetë hera e fundit që dëgjoj zërin tim: “Thank you”!
Dr. Adnani ia përkëdheli supin e djathtë mbi man-zhetë dhe pastaj foli diçka në turqishte me anestezio-logun dhe me instrumentaret. Sapo e përfundoi bise-dën me ta, edhe dr. Leventi ia përkëdheli supin.
- Të kesh besim dr. Leo. Dr. Adnani ka duar të arta. Edhe unë do të asistoj. Ka kohë që nuk punoj
laringologji, por si asistent i dytë, besoj se mund të shërbej.
Mendimi i fundit që i erdhi në kokë para se të flinte ishte një skenë nga një film, ku të vdekurit i bëjnë dy pyetje para se ta lejohen të hyjnë në parajsë: “A e ke gjetur lumturinë në jetë, dhe a e ka gjetur dikush lum-turinë nga jeta dhe vepra jote?”
Fjeti para se ta jepte përgjigjen për veten.
Operacioni zgjati katër orë. Dr. Adnani punonte me shumë precizitet. Në momentin kur hapën laringun dhe filluan prerjen përreth tumorit, panë se tumori kishte depërtuar në thellësi.
- Duhet të bëjmë laringjektomi totale, Levent, tha dr. Adnani me një zë që shprehte brengë.
- Nuk mund t’i shpëtojmë zërin.
- T’i shpëtojmë kokën, dr. Adnan - tha dr. Leventi.
Kur kreu pjesën e vet të punës si kirurg kryesor i operacionit, dr. Adnani doli në pritoren para sallës dhe i foli Suzanës.
- Zonjë, operacioni kaloi mirë, por u dashtë të bënim laringjektomi totale sepse tumori ishte përhapur në thellësi, s’kishte mundësi të ruhej zëri. Më vjen keq, por burri juaj nuk do të mund të flasë dhe uli shikimin në dysheme.
- Nuk ke çfarë bën, doktor. Ishte fati i tij. Unë ju shumë për të gjithë angazhimin tuaj profesional!
- Është detyra jonë. Te burri juaj, detyra dhe përgjegjësia jonë është e dyfishtë.
Dr. Adnani i dha dorën Suzanës e u kthye në sallë.
Leonardi u përmend pas anestezionit. Fytyra, edhe i gjithë trupi, i ishte zbardhuar. Të shkonte mendja se bardhësia e spitalit i ishte futur brenda lëkurës. Shikoi tavanin me dritat e shumta katrore dhe dëgjoi tingujt monotonë të monitorëve. Infermierja që i rrinte te koka i buzëqeshi dhe i foli ngrohtë, herë turqisht, herë anglisht.
Deshi të thoshte diçka, por i doli jashtë vetëm një ajër me koll. Pastaj ajo u largua për disa çaste dhe i telefonoi dikujt. Pas dy minutash erdhën dr. Adnani me dr. Leventin. Dr. Adnani i shpjegoi se ishte dashur t’i hiqnin të tërë laringun. Edhe disekcion selektiv të qafës majtas kishin bërë dhe mendonin se nuk do të kishte nevojë më për asnjë trajtim tjetër. Pacienti nuk provoi më të fliste. Tashmë i flisnin sytë.
Atë natë e kaloi në shërbimin intensiv. Dhembjet s’i ndiente sepse infermieret i jepnin analgjetikë, sipas listës terapeutike. Dr. Leventi erdhi edhe një herë dhe e vizitoi para se të shkonte në shtëpi. Dr. Leonardit iu kujtua takimi i tyre në Aeroportin e Tokyos dhe udhë-timi në kështjellë. Sa herë që e shihte këtë djalë, ai ia kujtonte Japoninë dhe ditët e paharruara, më të mirat e jetës së tij.
Në ditën e dytë pas operacionit, Leon e dërguan në repart. Me të rrinte Suzana.
Ditën e dhjetë pas operimit, pasi më parë i kishin hequr penjtë nga plaga, e liruan të rrinte në hotelin e spitalit. Pastaj, pas një jave tjetër, pasi ishte forcuar mirë dhe pasi plaga iu kishte shëruar, vendosën të ktheheshin në shtëpi. Trakeostoma, vrima për fry-mëmarrje në qafë, me kanulën metalike i shërbente për frymëmarrje dhe për ta nxjerrë këlbazën. Dalënga-dalë u mësua të vendoste një faculetë para vrimës që të mos zhyste kë kishte përpara. Ngushtohej e ndihej keq, por mes dy të këqijave njeriu duhet të zgjidhte atë të voglën.
Për të komunikuar filloi të shkruajë në një dërrasë të zezë miniaturiale me shkumës që e fshinte pasi i tre-gonte bashkëbiseduesit shkrimin.
Pasi hoteli ishte në oborr të spitalit, dr. Leventi e vizitonte përditë. Një ditë i solli një dosje me disa fleta të shtypura dhe një disk kompakt.
- Këtu i ke shënimet e mia nga Japonia. I ke edhe të shtypura, edhe në disk, si i kam nxjerrë nga kompjuteri. Është një udhëtim që më ka bërë shumë mirë - i tha Leventi.
Leo duke shkruar në dërrasë iu falënderua. Por, më shumë se në dërrasë, falënderimi rridhte nga sytë e tij. Nuk ia kishte marrë kurrë mendja se sytë flisnin kaq shumë.
Dy javë e gjysmë pas operimit, dy ditë para Vitit të Ri, dr. Leonard Malaj, dyzet e pesë vjeç, mjek otori-nolaringolog, i martuar, baba i një vajze pesë vjeçe, hyri në banesën e vet në lagjen Dardania të Prishtinës, me laring të hequr dhe trakeostomë definitive në qafë. Gjithë jetën nuk do të mund të fliste. Jeta e tij prej otologu të njohur ishte kthyer mbrapsht. Nuk besonte se do të punonte më. Nuk do të mund të bisedonte me pacientët, t’ua shpjegonte operacionet që do të ndër-merrte, as nuk do të mund të fishkëllente gjatë opera-cionit. Do të mbyllej në banesën e vet dhe do ta kalon-te jetën larg shoqërisë dhe tollovisë së jetës së klinikës.
Si erdhi në banesë u kyç në kompjuterin e vet dhe gjeti shkrimet e ditarit nga Japonia. I rishikoi edhe një herë, rregulloi ndonjë shkronjë aty-këtu dhe i shtypi në printer. Pastaj mori diskun që i kishte dhënë dr. Leventi në Stamboll dhe iu fut përkthimit nga angli-shtja. I mori disa orë të mira, por nuk ndiente lodhje. Kur Zoti po të marrka diçka, po të dhënka diçka tjetër: zë nuk kishte, por dëshirë për të punuar kishte edhe më shumë.
Kur Suzana u kthye nga qyteti, që kishte dalë të blinte ushqime për ta bërë darkën, Leo ia tregoi dita-rin e mikut turk. Suzana kërkoi në një raft dhe i solli një USB.
- Këtu janë shënimet e mia nga Japonia, por janë holandisht. Do t’i përkthej anglisht dhe do të t’i jap, pastaj ti bëj çfarë të duash me to - i tha dhe e përqafoi.
Sëmundja e burrit e kishte bërë Suzanën shumë më të fortë. I kishte telefonuar Anetës, nënës së saj, dhe i kishte kërkuar t’ia sillte Flakën dhe të rrinte ca ditë te ta. Ajo tani ishte para pensionit dhe kishte mundësi t’i merrte disa ditë të lira. Dr. Aneta kishte pranuar dhe të nesërmen Suzana do t’i priste në aeroportin e Prish-tinës. Nuk e kishte parë vajzën e saj, jetën e saj që më shumë se një muaj.
Leo iu fut menjëherë punës së përkthimit të ditarit të gruas së vet. Në mëngjesin e ditës së fundit të vitit, kur vajza e tij dhe vjehrra po kalonin kontrollin e pasa-portave në aeroportin e Schipolit, ai i kishte gati para vetes, në tavolinë, tri dosje me shkrime, tre ditarë: të vetin, të gruas dhe të kolegut turk. U ndal dhe i peshoi me sy. Sa mirë që i kishte kujtimet aty, të bëra mate-riale që preken. Iu duk se ato shkrime ishin kundër-pesha në peshoren e jetës.
Natën e parë pas Vitit të Ri pa në ëndërr gjyshin nga ana e nënës. Ai po i bënte djalit të vogël Leos një ulëse druri me tri këmbë. Një copë dërrasë bungu, tri vrima në të dhe në ato tri vrima tri këmbët e ulëses.
“Ulu djali jem e pushoje trupin” - i tha gjyshi me plis të bardhë mbi kokë.
U zgjua me tingullin e zërit të plakut, ndezi dritën e tavolinës, piu një gotë ujë dhe filloi t’i lexonte ditarët, së pari të mikut të vet, pastaj të Suzanës dhe, në fund, të vetin. Duke lexuar, disa herë u ndal dhe u kujtua se nuk kishte gjë më të shtrenjtë se fryma.
(vazhdon)
