Vincenzo Coronelli - Përgatiti Angela Kosta
Moderator 
A KA QENË VINCENZO CORONELLI NË VLORË DHE A JANË GRAVURAT, KRIJIME TË TIJ PËR VLORËN?
1. Pyetja se a ka qenë Vincenzo Coronelli gjeograf, hartograf, shpikës, murg venecian në Vlorë dhe a janë nga dora e tij disa gravura të Gjirit të Vlorës pas viteve, përgjigja më e thjeshtë është se duhet të ketë qenë, mbasi ai ishte gjeografi dhe hartografi i Republikës së Venecias, dhe kush tjetër më mirë se dora e Coronellit do t'i bënte këto gravura.
2. Kush ishte P.V.M.Coronelli?
Njihet si Padër Vincenzo Maria Coronelli. Jeta e tij filloi më 1650 dhe zgjati deri në 1718. Ishte gjeograf, hartograf, shpikës, printer dhe murg venecian. Vincenzo Coronelli mund të konsiderohet si një nga globemakers më të famshëm të shekullit XVII: globi i krijuar në vitin 1683 për pallatin Louis XIV në Versajë tërhoqi shumë shpejt vëmendjen si një ndër objektet e mëdha. Vincenzo Coronelli (16 gusht 1650 - 9 dhjetor 1718) ishte një murg françeskan, cosmographer venecian, hartograf, piktor, botues, dhe enciklopedist i njohur veçanërisht për atlaset e tij dhe globet, i cili e kaloi pjesën më të madhe të jetës së tij në Venecia. Vincenzo Coronelli ka lindur ndoshta në Venecia më 15 gusht 1650. Ai ishte fëmija i pestë i një rrobaqepësi venecian i quajtur Maffio Coronelli. Në vitin e dhjetë të jetës së tij, Vincenzo në këtë moshë të re, u dërgua në qytetin e Ravenës si praktikant për gravurat në dru. Në vitin 1663 ai u pranua në manastirin e françeskanëve, duke u bërë rishtar në vitin 1665. Nga 1681-1683 ai punoi në Paris me dy globe, me diametër prej 3.85 metra për Louis XIV, të cilët tani ndodhen në Bibliotekën Kombëtare në Paris. Në vitin 1671 ai hyri në manastirin e Shën Maria Gloriosa dei Frari në Venecia, dhe në vitin 1672 Coronelli u dërgua me urdhër në Kolegjin e Shën Bonaventura në Grottaferrata në Romë, ku u diplomua si doktor në teologji në vitin 1674, dhe më pas ndoqi studimet dhe shkëlqeu edhe në studimin e astronomisë dhe Euklidit. Pak para se të vinte viti 1678, Coronelli filloi të punojë si gjeograf dhe u autorizua që të bënte një sërë globesh tokësore dhe qiellore për Ranuccio II Farnese, Duka i Parmës. Çdo glob i tij është hartuar imtësisht me pesë këmbë në diametër (c.175 cm) dhe nga kjo Duka mbeti aq i impresionuar, saqë e emëroi Coronellin si teolog të tij dhe nga kjo fama e Coronellit u rrit, ndaj në 1699 ai u emërua Ati i Përgjithshëm i Rendit Françeskan. Po për shkak të famës së tij, Coronelli punoi në vende të ndryshme evropiane në vitet në vijim, duke u kthyer njëherë e përgjithmonë në Venecia në vitin 1705, ku filloi projektin e tij cosmographical dhe botoi vëllimet e "Atlante Veneto". Në qytetin e tij ai themeloi shoqërinë e parë gjeografike, Accademia Cosmografica degli Argonauti. Ai gjithashtu ka mbajtur pozitën e Cosmographer të Republikës së Venedikut. Gjashtë vëllime të Biblioteca Universale Sacro-Profana janë botuar nga Coronelli. Kjo ishte një lloj enciklopedie, shënimet e së cilës janë përpiluar dhe ishin të urdhëruar sipas rendit alfabetik. Në moshën gjashtëmbëdhjetë - vjeçare ai botoi për herë të parë njëqind e dyzet veprat e tij të veçanta. Coronelli vdiq në moshën 68-vjeçare në Venecia, duke pasur qindra harta të krijuara në jetën e tij. Ai e jetoi shumicën e jetës së tij në Venecia, në manastirin e Santa Maria dei Frari Gloriosa, ku themeloi Akademinë e Argonautëve, e cila konsiderohet të jetë një nga akademitë më të vjetra gjeografike në botë. Si shkrimtar i palodhur dhe botues, në vitin 1690, ai botoi "Atlante Veneto" (duke përfshirë Librin e Globeve tepër i famshëm), e cila konsiderohet atlasi parë që është prodhuar në Itali. Cosmografer zyrtar në Republikën e Venedikut, Coronelli kombinoi edhe kartografi me punë në enciklopedinë e parë të “stilit modern" të gjeografisë, e cila për fat të keq mbeti e papërfunduar. Doktor i Teologjisë në Shën Bonaventura në Kolegjiumin Romë në vitin 1673, ai prodhoi dy globuset për Louis XIV në vitin 1683. Harta ka në koleksionin e saj 27 harta (14 Gores Globe), dhe 2 globuset (një qiellore, tokësore e) nga Coronelli.
3. Gravura e parë: Porti i Vlorës në Shqipëri. Viti 1688. Citim bibliografik. Coroneli, Vincenzo. Republika e Venedikut f. IV.
Qytete, kala dhe vende të tjera kryesore të Shqipërisë, dhe veçanërisht ato të zotëruara nga Venedikasit të përshkruara dhe të pasqyruara nga Coronelli, Venecia, 1688.
Nga gravura bie në sy mbishkrimi Valona, në të cilin autori ka treguar vendodhjen e portit detar. Që nga lashtësia, portet detare ishin pika takimi me mjetet lundruese, kështu që edhe porti i Vlorës në këtë prizëm do të ishte në vështrim të hartografit të Republikës Veneciane. Datimi i kësaj gravure i përket vitit të largët 1688. Një gravurë e po këtij hartografi është edhe ishulli i Sazanit që i përket vitit 1688, me mbishkrimin: Saseno-Golfo di lodrino. Pyetjes se: a ka qenë Coronelli në Vlorë është i bazuar në shumë gravura që ai ka krijuar në vitin 1688 dhe jo vetëm për Vlorën, kështjellën e saj, për kështjellën e Kaninës, Durrësin deri në Budva.
(Pjesa e parë)
È STATO A VALONA VINCENZO CORONELLI? LE INCISIONI SONO LE SUE CREAZIONI PER VALONA?
DA GËZIM LLOJDIA
(Prima parte)
È stato a Valona Vincenzo Coronelli? Le incisioni sono le sue creazioni per Valona?
1. La domanda se Vincenzo Coronelli geografo, cartografo, inventore, e monaco veneziano fosse stato a Valona e, se alcune incisioni del Golfo di Valona siano di sua mano dopo anni? La risposta più semplice è che deve essere stato perché era il geografo e cartografo della Repubblica di Venezia, e chi meglio della mano di Coronelli poteva eseguire queste incisioni.
2. Chi era P.V.M. Corornelli.
È conosciuto come Padre Vicenzo Maria Coronelli. La sua vita iniziò nel 1650 e durò fino al 1718. Geografo, cartografo, inventore e tipografo, il monaco veneziano vicentino Coronelli può essere considerato uno dei più famosi globigrafi del XVII secolo: il globo realizzato nel 1683 per il palazzo di Luigi XIV a Versailles, attirò più rapidamente l'attenzione come oggetti di grandi dimensioni. Vincenzo Coronelli (16 agosto 1650 - 9 dicembre 1718) è stato un monaco francescano, cosmografo, cartografo, pittore, editore ed enciclopedista veneziano noto soprattutto per i suoi atlanti e globi, che trascorse gran parte della sua vita a Venezia. Vincenzo Coronelli era nato probabilmente a Venezia il 15 agosto 1650, quinto figlio di un sarto veneziano di nome Maffio Coronelli. Nel decimo anno di vita, il giovane Vincenzo fu inviato nella città di Ravenna come apprendista per l'incisione del legno. Nel 1663 fu ammesso al monastero francescano, diventando novizio nel 1665. Dal 1681 al 1683 lavorò a Parigi su una coppia di globi di 3,85 metri di diametro per Luigi XIV, quali ora si trovano nella Biblioteca Nazionale di Parigi. Nel 1671 entrò nel monastero di Santa Maria Gloriosa dei Frari a Venezia, e nel 1672 Coronelli fu inviato al Collegio dei Santi Bonaventura e Santi Apostoli a Roma, dove conseguì la laurea in teologia nel 1674. Eccelleva nello studio dell'astronomia ed Euclide. Poco prima del 1678 Coronelli iniziò l'attività di geografo e ricevette l'incarico di realizzare una serie di globi terrestri e celesti per Ranuccio II Farnese, Duca di Parma. Ciascuno dei suoi globi finemente realizzati aveva un diametro di cinque piedi (circa 175 cm) e Duca fu così impressionato che nominò Coronelli il suo teologo, sicché la fama di Coronelli come teologo crebbe, tanto che fu nominato Padre Generale dell'ordine francescano nel 1699. Visto ciò, lavorò negli anni successivi in vari paesi europei, tornando definitivamente a Venezia nel 1705 dove avviò il suo progetto cosmografico e pubblicò i volumi di "Atlante Veneto". Nella sua città fondò la prima società geografica, l'Accademia Cosmografica degli Argonauti. Ricoprì anche l'incarico di Cosmografo della Repubblica di Venezia. Successivamente furono pubblicati da Coronelli sei volumi della Biblioteca Universale Sacro - Profana. Si trattava di una sorta di enciclopedia; le sue note compilate erano ordinate in ordine alfabetico. All'età di sedici anni pubblicò per la prima volta le sue centoquaranta opere separate. Coronelli morì all'età di 68 anni a Venezia, facendo realizzare centinaia di globi nella sua vita. Lo stesso Coronelli visse gran parte della sua vita a Venezia, nel monastero di Santa Maria dei Frari Gloriosa, dove fondò l'Accademia degli Argonauti, considerata una delle società geografiche più antiche del mondo. Instancabile scrittore ed editore, nel 1690 Coronelli pubblicò il suo Atlante Veneto (compreso il famoso "Libro dei Globi"), considerato il primo atlante prodotto in Italia. Cosmografo ufficiale della Repubblica di Venezia, Coronelli affiancò alla cartografia anche il lavoro sulla prima enciclopedia geografica "in stile moderno", rimasta purtroppo incompiuta. Dottore in Teologia a S. Bonaventura al Collegium Roma nel 1673. Realizzò una coppia di globi per Luigi XIV nel 1683. La mappa presenta 27 mappe (14 Gores Globe), e 2 globi (uno celeste, uno terrestre) nella sua collezione da Coronelli.
3. Prima incisione: Porto di Valona in Albania. Anno 1688. Citazione bibliografica. Coronelli, Vincenzo. Repubblica di Venezia pag. IV.
Le città, i castelli ed altri principali luoghi dell'Albania, e soprattutto quelli posseduti dai Veneziani descritti dal Coronelli, Venezia, 1688.
Dall'incisione risalta l'iscrizione Vallona, dove l'autore indicò l'ubicazione del porto marittimo. Fin dall'antichità i porti marittimi erano punti di incontro delle navi, quindi il porto di Valona in questo prisma sarebbe nella visione del cartografo della Repubblica di Venezia. La data di questa incisione risale al lontano anno 1688. Anche un'incisione di questo cartografo è dell'isola di Sazan, appartiene all'anno 1688. Con questa iscrizione: Saseno-Golfo di lodrino. La questione se Coronelli fosse a Valona si basa su molte incisioni che creò nel 1688 e non solo per Valona dal suo castello al castello di Kanina, da Durazzo a Budva. (La prima parte)
Përktheu italisht Angela Kosta Akademike, shkrimtare, poete, eseiste, kritike letrare, redaktore, promovuese, gazetare
Tradotto in italiano da Angela Kosta Accademica scrittrice, poetessa, saggista, critica letteraria, redattrice, traduttrice, giornalista
Prepared Angela Kosta
