A u helmua Pablo Neruda? (Përgatiti Ismail Ismaili)
Moderator 
PESËDHJETË VJET PAS VDEKJES MISTERIOZE TË POETIT, KILI RINIS HETIMIN
Fituesi i çmimit Nobel për letërsinë në vitin 1971, Pablo Neruda vdiq në vitin 1973, dymbëdhjetë ditë pas puçit të gjeneralit Pinochet në Kili. Autoritetet gjyqësore kiliane më në fund duan të dinë nëse poeti ishte helmuar.
Kili do të përpiqet edhe një herë të zgjidhë misterin e vdekjes në vitin 1973 të poetit dhe fituesit të çmimit Nobel Pablo Neruda, i cili mund të ishte helmuar nën diktaturën e gjeneralit Augusto Pinochet, sipas një vendimi nga një gjykatë apeli.
Rihapja e hetimit u kërkua nga të afërm të poetit, përfshirë një nip, si dhe nga Partia Komuniste, anëtar i së cilës ishte nobelisti për letërsinë e vitit 1971.
Kështu, vendimi i gjykatës së apelit anulon urdhrin për mbylljen e hetimeve për shkaqet e vdekjes së tij të marrë në dhjetor nga gjyqtarja përgjegjëse e çështjes, Paola Plaza.
Hipoteza e helmimit
Pablo Neruda vdiq më 23 shtator 1973, dymbëdhjetë ditë pas puçit të gjeneralit Pinochet kundër presidentit socialist Salvador Allende, një mik i madh i poetit.
Hipoteza e një atentati u shfaq në vitin 2011 pas zbulimeve të Manuel Araya, i cili vdiq në qershor 2023, në atë kohë një aktivist i ri të cilin Partia Komuniste Kiliane e kishte caktuar si ndihmësin dhe shoferin e shkrimtarit. Sipas kësaj teorie të helmimit, Pablo Neruda vdiq nga një injeksion i dhënë një ditë para nisjes së tij për në Meksikë, ku ai planifikoi të shkonte në mërgim për të udhëhequr opozitën ndaj regjimit të Pinochetit (1973-1990).
Deri atëherë, versioni zyrtar ishte se poeti vdiq nga kanceri i prostatës.
Ekspertët ndërkombëtarë kundërshtuan njëzëri versionin zyrtar të regjimit ushtarak në vitin 2017. Por ata nuk mund të konfirmonin ose përjashtonin mundësinë e kontaminimit të vullnetshëm dhe të qëllimshëm nga injektimi i mikrobeve ose toksinave bakteriale.
“Metaekspertiza”
Ndër masat e reja të urdhëruara të martën nga gjykatat është një "metaekspertizë për të shqyrtuar dhe interpretuar rezultatet e ekspertëve", të cilët analizuan mbetjet e marra nga trupi i zhvarrosur i poetit.
Një panel ekspertësh kombëtarë dhe ndërkombëtarë u thirr për të përfunduar përfundimisht hetimin në vitin 2023. Ata kishin analizuar rezultatet e një serie të tërë mostrash nga eshtrat e poetit trupi i të cilit u zhvarros në prill 2013 nga kripti ku ai pushonte që nga viti 1992, në Isla Negra, 120 kilometra në perëndim të kryeqytetit.
Përfundimet e tyre iu dorëzuan gjyqtares Paola Plaza në shkurt 2023. Dy anëtarë të panelit nga Universiteti kanadez McMaster, Hendrik dhe Debi Poinar, siguruan se nuk mund të përcaktonin nëse vdekja e Nerudës ishte apo jo për shkak të helmimit.
Dy anëtarë të panelit të ekspertëve që hetuan vdekjen misterioze të poetit kilian Pablo Neruda thanë të enjten se nuk mund të përcaktonin nëse vdekja në vitin 1973 e fituesit të çmimit Nobel për letërsinë ishte apo jo për shkak të helmimit.
Bakteri clostridium botulinum “ishte i pranishëm në kohën e vdekjes së tij, por ne ende nuk e dimë pse. Thjesht e dimë se nuk duhet të jetë aty,” thanë Hendrik dhe Debi Poinar nga Universiteti McMaster i Kanadasë. Ata konfirmuan deklaratat e tyre të mërkurën në një artikull nga universiteti i tyre.
Hendrik dhe Debi Poinar thanë se ata punuan me kërkesë të drejtësisë kiliane për katër vjet për të përcaktuar nëse poeti ishte helmuar apo jo. Teoria e helmimit është diskutuar për më shumë se një dekadë në Kili. Dy studiuesit specifikuan se ata ishin në gjendje të rikuperonin ADN-në e Pablo Nerudës në një nga molarët e tij, por, për shkak të degradimit të tij, arritën të rindërtonin vetëm një të tretën e gjenomit të bakterit clostridium botulinum.
Dy studiuesit specifikuan se ata ishin në gjendje të rikuperonin ADN-në e Pablo Nerudës në një nga molarët e tij, por, për shkak të degradimit të tij, arritën të rindërtonin vetëm një të tretën e gjenomit të bakterit clostridium botulinum. Megjithatë, ata siguruan se ishte e mundur të rindërtohej në tërësi pa zhvarrosje të mëtejshme. “Ka material të mjaftueshëm për ta bërë këtë me atë që kemi në laborator. Thjesht duhet të kemi marrëveshjen e gjykatës,” siguruan ata.
Ndër masat e tjera të urdhëruara nga Gjykata e Apelit në Santiago është “një analizë e re e dorëshkrimit të certifikatës së vdekjes që dyshohet se është lëshuar nga doktor Vargas Salazar”, ku thuhet se Neruda vdiq nga metastazat e shkaktuara nga kanceri i prostatës nga i cili vuante.
|
Versioni zyrtar u refuzua në 2017 Sipas tyre, megjithatë është e mundur të rindërtohet në tërësi pa zhvarrosje të mëtejshme. “Ka material të mjaftueshëm për ta bërë këtë me atë që kemi në laborator. Thjesht duhet të kemi marrëveshjen e gjykatës,” siguruan ata. Pablo Neruda vdiq më 23 shtator 1973, dymbëdhjetë ditë pas puçit të gjeneralit Augusto Pinochet kundër presidentit socialist Salvador Allende, një mik i madh i poetit. Ekspertët ndërkombëtarë hodhën poshtë njëzëri në vitin 2017 versionin zyrtar të regjimit ushtarak që siguronte që ai të mos vdiste nga një përkeqësim i papritur i kancerit. Por ata nuk mund të konfirmonin ose përjashtonin mundësinë e kontaminimit të vullnetshëm dhe të qëllimshëm nga injektimi i mikrobeve ose toksinave bakteriale. Sipas kësaj teorie të helmimit, Pablo Neruda vdiq nga një injeksion i dhënë një ditë para nisjes së tij për në Meksikë, ku ai planifikoi të shkonte në mërgim për të udhëhequr opozitën ndaj regjimit të Pinochetit (1973-1990). |
Përgatiti Ismail Ismaili
